Endarterektomia tętnicy szyjnej
Endarterektomia tętnicy szyjnej (carotid endarterectomy, CEA) – chirurgiczna procedura, stosowana w celu zmniejszenia ryzyka udaru mózgu poprzez naprawę zwężenia miażdżycowego w tętnicy szyjnej wspólnej lub tętnicy szyjnej wewnętrznej. Jest szczególnym rodzajem endarterektomii. W endarterektomii tętnic szyjnych chirurg otwiera odpowiednią tętnicę (szyjną wewnętrzną lub wspólną) i usuwa płytkę miażdżycową.
Idea zabiegu[edytuj | edytuj kod]
Blaszki miażdżycowe powstają na wewnętrznej ścianie tętnic (śródbłonku), zwykle w miejscu, w którym tętnica szyjna wspólna dzieli się na tętnicę szyjną wewnętrzną i zewnętrzną. Taka blaszka może zawęzić lub zamknąć tętnicę, powodując zator[1]. Ponadto blaszki mogą się oderwać od ściany i powędrować z prądem krwi do tętnicy szyjnej wewnętrznej, która oddaje bezpośrednie gałęzie unaczyniające mózg – tętnicę przednią mózgu i tętnicę środkową mózgu. Mogą one tam zablokować krążenie krwi i spowodować śmierć tkanki mózgowej, nazywa się to udarem niedokrwiennym mózgu[2].
Celem endarterektomii tętnic szyjnych jest usunięcie blaszek miażdżycowych z wnętrza tętnicy i w konsekwencji zapobieganie niekorzystnym skutkom zwężenia tętnicy szyjnej wtórnego miażdżycy, w tym głównie udarowi niedokrwiennemu mózgu. Jak w każdej operacji profilaktycznej, wymagana jest rzetelna ocena względnych korzyści i ryzyka związanego z tą procedurą, dokonana na podstawie indywidualnych cech pacjenta. Nie jest to jedyna metoda leczenia zmian miażdżycowych, aczkolwiek np. w wielu badaniach klinicznych wykazano, że prawdopodobieństwo zaistnienia zawału serca, udaru mózgu lub śmierci jako konsekwencji zabiegu w ciągu 30 dni było znacznie wyższe po zabiegu angioplastyki niż po zabiegu endarterektomii (9.6% do 3.9%)[3].
Wykonanie[edytuj | edytuj kod]
Chirurg dokonuje najpierw nacięcia pośrodku mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, mające od 5 do 10 cm długości. Następnie wyszukuje i zaciska tętnice szyjne za pomocą zacisków chirurgicznych. Tętnice nacina się i usuwa z ich światła blaszki miażdżycowe. Po usunięciu blaszek tętnica jest zaszywana. W wielu przypadkach naszywana jest łata z protezy naczyniowej lub żyły pacjenta w taki sposób, by zwiększyć jej światło[1]. Gdy zostanie osiągnięta hemostaza, drenuje się i zamyka ranę operacyjną za pomocą szwów. Zabieg może być wykonywany ze znieczuleniem miejscowym lub ogólnym[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza w historii endarterektomia dotyczyła tętnicy udowej powierzchownej i miała miejsce w 1946, w Lizbonie. Operację tę przeprowadził portugalski chirurg, Joao Cid dos Santos. Nie jest do końca jasne, kiedy miała miejsce pierwsza w historii udana endarterektomia tętnicy szyjnej. Lekarz Micheal DeBakey, stwierdził, że dokonał takiego osiągnięcia w 1953, chociaż nie opublikował tego aż do 1975. Natomiast wg Dentona Cooleya, to on jako pierwszy przeprowadził udany zabieg w 1956, w Methodist Hospital w Houston[5]. Według jeszcze innych źródeł, pierwszym przypadkiem takiego zabiegu była operacja, dokonana przez Felixa Eastcotta w St Mary's Hospital w Londynie, opisana w czasopiśmie The Lancet[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Richard Drake: Gray Anatomia Podręcznik dla studentów. Wrocław: Edra Urban & Partner, 2016, s. 53. ISBN 978-0-7020-5131-9.
- ↑ Michael Schunke: Prometeusz Atlas anatomii człowieka Tom 3. Wrocław: Med-Pharm Polska, 2017, s. 382. ISBN 978-83-7846-043-5.
- ↑ Anton N. Sidawy i inni, Risk-adjusted 30-day outcomes of carotid stenting and endarterectomy: Results from the SVS Vascular Registry, „Journal of Vascular Surgery”, 49 (1), 2009, s. 71–79, DOI: 10.1016/j.jvs.2008.08.039, ISSN 0741-5214, PMID: 19028045.
- ↑ Operacja endarterektomii tętnicy szyjnej
- ↑ Steven G. Friedman, The first carotid endarterectomy, „Journal of Vascular Surgery”, 60 (6), 2014, 1703–1708.e4, DOI: 10.1016/j.jvs.2014.08.059, ISSN 0741-5214, PMID: 25238726.
- ↑ HH Eastcott, GW Pickering, CG Rob, Reconstruction of internal carotid artery in a patient with intermittent attacks of hemiplegia, „The Lancet”, 267 (6846), 1954, s. 994–996, DOI: 10.1016/S0140-6736(54)90544-9, PMID: 13213095.
