Fidonet
FidoNet – amatorska sieć komputerowa łącząca BBS-y na całym świecie.
Sieć ta oparta jest na zwykłych liniach telefonicznych i modemach. BBS-y należące do tej sieci działają w zasadzie zupełnie niezależnie, a sieć służy głównie do wymiany wiadomości między BBS-ami.
Organizacja sieci
Fidonet nie posiada stale połączonych serwerów, a przekaz wiadomości odbywa się w sesjach poprzez połączenia między wybranymi BBS-ami tworzącymi węzły sieci. Przez długi czas sesje nawiązywane były przez łącza telefoniczne za pomocą modemów.
Wysokie koszty międzymiastowych i międzynarodowych połączeń telefonicznych w istotny sposób wpłynęły na organizację Fidonetu. Sieć ma strukturę hierarchiczną, opartą przede wszystkim na geograficznym położeniu węzłów, co miało zmniejszać koszty przesyłania danych.
Sesje wymiany wiadomości między odległymi węzłami odbywały się niezbyt często i głównie w godzinach nocnych, kiedy obowiązuje niższa taryfa. Wskutek tego przesłanie listu nawet przez prawidłowo funkcjonującą sieć mogło trwać kilka dni. W przypadku awarii nie istniały automatyczne mechanizmy zmiany konfiguracji sieci, konieczne były ingerencje operatorów węzłów.
Wśród osób pełniących funkcje zarządzające można wymienić:
- IC – koordynator całej sieci
- ZC – koordynator strefy (dla strefy 2 jest to obecnie Ward Dossche)
- ZEC – koordynator echomail w strefie
- RC – koordynator regionu (dla regionu 48 był to Przemysław Kwiatkowski)
- REC – koordynator echomail w regionie
- NC – koordynator sieci
- NEC – koordynator echomail w sieci
W strukturze sieci wyodrębnia się następujące jednostki organizacyjne:
- Strefa – kontynent (1 – Ameryka Północna, 2 – Europa, 3 – Australia, 4 – Ameryka Łacińska, 5 – Afryka, 6 – Azja),
- Region – kraj lub stan (np. 48 – Polska),
- Sieć – obejmuje określony fragment regionu (np. 480 – centralna Polska),
- Hub – lokalny system zrzeszający większość ilość węzłów,
- Węzeł – najmniejszy pełnoprawny członek Fidonet, najczęściej osoba prywatna lub BBS,
- Punkt – niepełnoprawny członek Fidonet, wymienia dane za pośrednictwem swojego "macierzystego" węzła, który również odpowiada za jego działania.
Przykładowy adres Fidonet wygląda następująco: 2:480/124.1, czyli:
- Strefa 2 – Europa
- Region 48 – Polska (nie jest podawany w adresie węzła, ponieważ wynika z numeru sieci)
- Sieć 480 – centralna Polska
- Węzeł 124
- Punkt 1
Sieć udostępnia następujące usługi:
- Netmail – funkcjonalny odpowiednik poczty elektronicznej;
- Echomail – funkcjonalny odpowiednik list dyskusyjnych, zwanych tu konferencjami;
- Fileecho – dystrybucja plików.
Historia sieci
Sieć FidoNet powstała w 1982 roku w USA i była w zasadzie pierwszą na świecie rozległą siecią komputerową, z rozproszonym zarządzaniem i dostępną dla każdego właściciela komputera. Swoją nazwę wzięła od imienia jamnika twórcy sieci – Toma Jenningsa. W szczytowym okresie swojego rozwoju (ok. roku 1995) FidoNet łączył ponad 30000 BBS-ów, co oznacza co najmniej dwa-trzy razy tyle pojedynczych użytkowników. Obecnie liczba ta nieustannie maleje (ok. 10000 BBS-ów w 2003 roku), a cała sieć na skutek powszechnego dostępu do Internetu powoli zanika.
Polonijny FidoNet w Stanach Zjednoczonych
Początki FidoNetu w Stanach Zjednoczonych w j. polskim zaczęły się pod koniec 1987 roku. 26 października 1987 roku, Marek Majewski, The PainFrame BBS (FidoNet 1:261/1004), założył lokalnie konferencje POLISH echo[1].
W 1990 roku dołączyli do niego, tworząc POLISH echo jako oficjalną konferencję w FidoNet:
- Greg (Grzegorz) Kochaniak – Protool BBS (FidoNet 1:129/128)
- Ryszard Śliwiński -The R&R Opus CBCS (FidoNet 1:101/660)
- Janusz Zdanowicz – The Polish BBS (FidoNet 1:261/1092)
- Vladek (Władysław) Komorek – The Polish Home BBS (FidoNet 1:101/316)
20 grudnia 1990 roku, Greg Kochaniak zakończył instalowanie bramki UFGATE[2], pozwalającej wymianę korespondencji pomiędzy POLISH a grupą Usenet, soc.culture.polish[3].
Spis polskich BBS-ów tworzył Zbigniew Tyrlik (Freenet. Edu).
Po nawiązaniu kontaktu z Janem Stożkiem z Polski, rozszerzono POLISH echo na Polskę.
FidoNet w Polsce
W Polsce swój największy rozkwit FidoNetu datuje się na lata 1995–1996, kiedy to sieć miała ponad 300 węzłów i kilka tysięcy użytkowników. Dzięki swojej prostocie i niskich kosztach budowy i działania, technologia FidoNetu była w Polsce w latach 90. stosowana do uruchamiania pierwszych dedykowanych sieci rozległych. Jednym z przykładów była transmisja szpitalnych statystyk medycznych w województwie katowickim. Liczba węzłów działających w Polsce w 2003 r. była mniejsza niż 100.
Pod koniec listopada 2014 r. zrezygnował ze stanowiska Przemysław Kwiatkowski, który przez wiele ostatnich lat podtrzymywał działanie FidoNetu w Polsce, będąc koordynatorem regionu (RC) i prowadząc węzeł 2:480/127. W porozumieniu z Romanem Mandziejewiczem (2:484/8), jednym z pierwszych i do końca aktywnych użytkowników FidoNetu, podjęto decyzję o likwidacji regionu, który funkcjonował praktycznie dla kilku osób. Dnia 31 grudnia 2014 r. o godzinie 23:59 (w praktyce kilka godzin po północy) nastąpiło wyłączenie ostatnich hostów i region 48 formalnie zakończył istnienie.
FidoNet na świecie
Współcześnie FidoNet na całym świecie jest wypierany przez Internet. Wyraźnie to widać na geograficznej mapie sieci na przestrzeni lat. W Ameryce Północnej, gdzie FidoNet się narodził i święcił swoje pierwsze sukcesy popularności, obecnie prawie o FidoNet zapomniano.
FidoNet a Internet
W miarę rozwoju Internetu zorganizowano bramki do przesyłania wiadomości przez Internet jako poczta elektroniczna oraz do sprzęgania konferencji z grupami dyskusyjnymi. Niektóre konferencje trafiły na ogólnodostępne serwery Usenetu, np. do hierarchii fido.*. Ze względu na zamknięty, prywatny charakter wielu konferencji użytkownicy Fidonetu uruchamiają też własne serwery NNTP z ograniczonym dostępem.
Obecnie większość sesji komunikacyjnych między węzłami, zwłaszcza na szczeblu międzynarodowym i międzykontynentalnym, jest realizowana za pomocą protokołów TCP/IP w Internecie.