Francesco Melzi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Francesco Melzi
Ilustracja
Mężczyzny z papugą, domniemany autoportret
Data i miejsce urodzenia

1492 lub 1493
Mediolan

Data śmierci

1567

Multimedia w Wikimedia Commons
Flora

Francesco Melzi (właśc. Giovanni Francesco Melzi, ur. pomiędzy 1491 a 1493 w Mediolanie[1][2], zm. między październikiem a listopadem 1567[3]) – włoski artysta renesansowy, syn Girolama Melziego, uczeń Leonarda da Vinci.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Odebrał dobre wykształcenie i wychowanie[4]. Był synem dowódcy milicji mediolańskiej[5]. Siedzibą Melzich była największa willa w Vaprio d’Appa[6]. Mógł był uczniem Bramantina[1].

Latem 1507 r. w Mediolanie poznał Leonarda da Vinci[4][5]. Za zgodą ojca Leonardo adoptował Melziego[6]. Po adoptowaniu chłopca Leonardo utrzymywał kontakt z rodziną Melzich[7].

Francesco Melzi pracował jako asystent i skryba Leonarda. Odpowiadał m.in. za porządkowanie notatek i korespondencję. U boku Leonarda uczył się malarstwa i rysunku. Jego najsłynniejszym dziełem jest portret Leonarda z profilu[a][7]. Ponadto stworzył liczne kopie jego obrazów (m.in. zaginioną Ledę z łabędziem)[9]. Dzięki jego pracy ocalało do czasów współczesnych wiele rękopisów Leonarda[4].

Na dworze u króla Francji Franciszka I za swoją pracę otrzymywał od 400 talarów miesięcznie[10]. Leonardo nazywał go zdrobniale Cecho i Cechino (zdrobnienia od Francesco)[11].

Odkąd wstąpił do pracowni Leonarda stał się jego nieodłącznym towarzyszem[11]. 24 września 1513 r. wyjechał z nim do Rzymu[12], a następnie do Francji[11]. Giorgio Vasari podaje, że Melzi był wielce kochanym przez Leonarda. Nie jest jednak potwierdzone, czy Leonardo i Francesco utrzymywali relację o charakterze romantycznym bądź seksualnym[7]. Zdaniem historyka sztuki Charlesa Nicholla Vasari w drugiej edycji Żywotów z 1568 r. dwuznacznie zasugerował, że Leonardo i Francesco byli w związku homoseksualnym[1]. Melzi był tym, który powiadomił braci Leonarda o jego śmierci w liście z 1 czerwca 1519[13]. Melzi w swoich notatkach określał go też, jako drugiego ojca[potrzebny przypis]. Po śmierci Leonarda stał się jego spadkobiercą. Jako spuściznę po nim otrzymał jego pisma, rysunki i obrazy oraz trochę pieniędzy[14][15]. Około 1530 roku Melzi wydał Codex Urbinus Latinus (też Codex Urbinas) – pierwszą wersję Traktatu o malarstwie Leonarda[16][17]

Po śmierci Leonarda Melzi poślubił szlachciankę Angiolę Landriani, z którą spłodził ośmioro dzieci[1][18]. Później sam stał się nauczycielem. Jego uczniem był m.in. Girolamo Figino[19].

Portret Leonarda da Vinci, narysowany prawdopodobnie przez Melziego

Najprawdopodobniej obraz Młodzieniec z papugą (znany również jako Portret młodzieńca z papugą) z lat 50. XVI wieku stanowi autoportret Melziego[20].

W 1566 roku miał okazję poznać Giorgio Vasariego, autora Żywotów najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, gdzie znalazła się biografia Leonarda[1][7]. Prawdopodobnie spotkał się również z Giovannim Paolo Lomazzą, który również napisał biografię Leonarda[21].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Jego pierwszy datowany rysunek pochodzi z 1510 r. Kopiował liczne notatki, rysunki i inne prace mistrza, dzięki czemu mamy więcej informacji o zaginionych efektach pracy Leonarda[potrzebny przypis]. Francescowi przypisuje się także wykonanie w latach 1510–1512 portretu z profilu, przedstawiającego Leonarda[22][23]. Rysunek mógł być poprawiany przez narysowanego[23]. Przypuszcza się także, iż w czasie pobytu w Clos Luce z umierającym da Vincim sporządził rysunek Zamek w Amboise[potrzebny przypis]. Dziełem uznawanym z całą pewnością za stworzone przez Melziego jest obraz Flora, pochodzący z ok. 1520 r[24]. Prawdopodobnie namalował również portret Attusa, skarbnika króla Francji Franciszka I[25]. Przypisuje mu się również obrazy Bachus[26] i Wertumnus i Pomona (we współpracy z Casarem Bernazzanem)[27].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Niekiedy podaje się Melziego za domniemanego autora rysunku[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Nicholl 2006 ↓, s. 429.
  2. ↑ Kemp 2004 ↓, s. 99.
  3. ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 48.
  4. ↑ a b c Nicholl 2006 ↓, s. 428.
  5. ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 543.
  6. ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 544.
  7. ↑ a b c d Isaacson 2019 ↓, s. 545.
  8. ↑ Bastek 2019 ↓, s. 19.
  9. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 465, 545.
  10. ↑ Vallentin 1951 ↓, s. 615.
  11. ↑ a b c Nicholl 2006 ↓, s. 431.
  12. ↑ Clark 1964 ↓, s. 150.
  13. ↑ Sammer 2023 ↓, s. 448–449.
  14. ↑ Bastek 2019 ↓, s. 26.
  15. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 517.
  16. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 20, 594.
  17. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 94.
  18. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 546.
  19. ↑ Torrini 2016 ↓, s. 183.
  20. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 430.
  21. ↑ Clark 1964 ↓, s. 168–169.
  22. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 625.
  23. ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 27.
  24. ↑ Leonardo’s Legacy Francesco Melzi and the Leonardeschi. nationalgallery.org.uk. [dostęp 2024-05-12]. (ang.).
  25. ↑ Vallentin 1951 ↓, s. 597.
  26. ↑ Debolini 2006 ↓, s. 118.
  27. ↑ Debolini 2006 ↓, s. 111.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Grażyna Bastek. „Boski był w tym, co czynił”. Leonardo w poszukiwaniu piękna i teorii wszystkiego. „Pomocnik Historyczny. Leonardo da Vinci 1452–1519. Człowiek renesansu i jego epoka”. 3, 2019. 
  • Kenneth Clark: Leonardo da Vinci. Warszawa: Arkady, 1964.
  • Francesca Debolini: Klasycy sztuki. Da Vinci. Warszawa: 2006. ISBN 83-60529-03-5.
  • Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
  • Martin Kemp: Leonardo and the idea of naturalism: Leonardo’s hypernaturalism. W: Andrea Bayer (red.): Painters of Reality. The legacy of Leonardo and Caravaggio in Lombardy. Nowy Jork: The Metropolitan Museum of Art, 2004. [dostęp 2024-05-12].
  • Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
  • Jan Sammer: Leonardo da Vinci: The Untold Story of His Final Years. Praga: Amazon KDP, 2023. ISBN 978-1797976082. [dostęp 2024-05-12].
  • Annalisa Perissa Torrini: 13 Leonardo’s Followers in Lombardy: Girolamo and Giovan Ambrogio Figino. W: Constance Moffatt, Sara Taglialagamba (red.): Illuminating Leonardo. 2016. ISBN 978-90-04-30413-0.
  • Antonina Vallentin: Leonardo da Vinci. Warszawa: Książka i Wiedza, 1951.
  • Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.
  • Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.
Szkoła Leonarda da Vinci
Współpracownicy
Uczniowie
Pomocnicy

Emblemat szkoły Leonarda da Vinci

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Francesco_Melzi&oldid=73759713”