Gajusz Acyliusz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Gajusz Acyliusz (łac. Caius Acilius; II w. p.n.e.) – rzymski historyk, zaliczany do annalistów starszych.

Był senatorem pochodzącym z rodu plebejskiego, występującego niekiedy w źródłach z przydomkiem Glabrio[1]. Być może łączyło go pokrewieństwo z Acyliuszem Glabriuszem[2]. Zaliczał się do miłośników kultury greckiej w ówczesnym Rzymie[3]. W 155 roku p.n.e. wprowadzał do senatu poselstwo ateńskich filozofów, złożone z akademika Karneadesa, perypatetyka Kritolaosa i stoika Diogenesa, któremu służył także za tłumacza[a][4].

Napisał po grecku historię Rzymu[5]. Jak podaje Tytus Liwiusz, wydarzenia od czasów najdawniejszych do sobie współczesnych przedstawiał w układzie annalistycznym, a opublikował swoją pracę w 142[6] lub 141 roku p.n.e.[3]. W późniejszych latach została przełożona na łacinę przed członka rodu Kladiuszów, często identyfikowanego z annalistą Kwintusem Klaudiuszem Kwadrygiuszem[7], który w swoich rocznikach wykorzystał dzieło poprzednika jako źródło informacji[8] lub też częściowo przerobił i włączył do swojej pracy[9].

Opis dziejów Rzymu autorstwa Gajusza Acyliusza nie zachował się, przetrwało z niego tylko kilka fragmentów, które przywoływali w swoich pismach Cyceron, Dionizjusz z Halikarnasu, Liwiusz[b], Plutarch i Strabon. Najpóźniejsza spośród zachowanych informacji dotyczy roku 184 p.n.e., spośród pozostałych wynika, że Acyliusz przytaczał wiadomości dotyczące kultu religijnego (informacje o luperkaliach), anegdoty (opis spotkania i rozmowy między Scypionem Afrykańskim a pokonanym Hannibalem) i umoralniające opowieści (o wierności Regulusa). Ponadto wykazywał zainteresowanie początkami miast w Italii, założenie Rzymu wiązał z greckimi kolonistami. Przypuszczalnie czasy sobie współczesne i II wojnę punicką przedstawił w sposób obszerny. Jego praca jest wiązana ze wzorami aleksandryjskiej historiografii hellenistycznej[3]. Gajusza Acyliusza zalicza się go do grupy annalistów starszych[10].

Zachowane fragmenty zostały wydane drukiem w Historicorum Romanorum reliquiae Hermanna Petera, Die Fragmente der griechischen Historiker Felixa Jacoby’ego, L’annalistique romaine Martine Chassignet oraz Die frühen römischen Historiker Hansa Becka i Uwe Waltera[3].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Część opracowań podaje, że utożsamienie historyka z tym senatorem ma charakter prawdopodobny, Brożek 1976 ↓, s. 72–73; Cytowska, Szelest i Rychlewska 1996 ↓, s. 185.
  2. ↑ Możliwe jednak, że nie korzystał bezpośrednio z pracy Acyliusza, Lazenby 2017 ↓, s. 355.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Lewandowski 2007 ↓, s. 36.
  2. ↑ Mierzwa 2002 ↓, s. 66.
  3. ↑ a b c d Lewandowski 2007 ↓, s. 37.
  4. ↑ Augustyn 1982 ↓, s. 41; Mierzwa 2002 ↓, s. 66; Lewandowski 2007 ↓, s. 36–37.
  5. ↑ Augustyn 1982 ↓, s. 41; Lewandowski 2007 ↓, s. 36.
  6. ↑ Lazenby 2017 ↓, s. 355.
  7. ↑ Augustyn 1982 ↓, s. 41; Lewandowski 2007 ↓, s. 37.
  8. ↑ Cytowska, Szelest i Rychlewska 1996 ↓, s. 185.
  9. ↑ Brożek 1976 ↓, s. 131.
  10. ↑ Vademecum 2001 ↓, s. 43

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zofia Augustyn: Acilius Gaius. W: Słownik pisarzy antycznych. red. Anna Świderkówna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1982, s. 41. ISBN 83-214-0141-4.
  • Mieczysław Brożek: Historia literatury rzymskiej w starożytności. Zarys. Wyd. II, popr. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
  • Maria Cytowska, Hanna Szelest, Ludwika Rychlewska: Literatura rzymska. Okres archaiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12096-7.
  • John F. Lazenby: Wojna Hannibala. Historia militarna drugiej wojny punickiej. przeł. Tomasz Ładoń. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-20-7.
  • Ignacy Lewandowski: Historiografia rzymska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007. ISBN 978-83-7177-406-5. OCLC 749888223.
  • Edward Alfred Mierzwa: Historia historiografii. T. I: Starożytność – Średniowiecze. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002. ISBN 83-7322-055-0.
  • Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. praca zbiorowa pod red. Ewy Wipszyckiej. Wyd. 2 zmienione. T. I/II: Źródłoznawstwo starożytności klasycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13594-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gajusz_Acyliusz&oldid=73229472”