Gospodarka Nauru
.jpg)
| |
| Informacje ogólne | |
| Waluta |
dolar australijski |
|---|---|
| Dane statystyczne | |
| PKB per capita |
9 020,39 USD (2017 r.) |
| Wymiana handlowa | |
| Towary eksportowane |
Fosforyty, dawniej w niedużej mierze również tuńczyki |
| Główni partnerzy |
Nowa Zelandia, Korea Południowa, Australia, USA |
| Główni partnerzy |
Australia, USA, Wielka Brytania, Indie, Indonezja |
| Zatrudnienie | |
| Stopa bezrobocia |
23% (2011) |
| Finanse publiczne | |
| Przychody budżetowe |
m.in. prawa do połowów, eksport fosforytu, podatek na lotnisku |
Gospodarka Nauru – sytuacja gospodarcza Republiki Nauru. Od 2005 panuje tam kryzys gospodarczy. Gospodarka historycznie opierała się na wydobyciu fosforytów. Pierwotne rezerwy fosforytu zostały wyczerpane do końca 2010 roku. W 2020 r. głównymi źródłami dochodów Nauru była sprzedaż praw do połowów na wodach terytorialnych Nauru (w 2000 dochód ze sprzedaży praw wyniósł 8,5 miliona USD[1]) oraz dochody z Regionalnego Centrum Przetwarzania[2]. Gospodarka jest w dużej mierze uzależniona od napływu siły roboczej z zewnątrz, głównie z sąsiednich państw wyspiarskich – Kiribati i Tuvalu[1].
W latach 90. Nauru stało się rajem podatkowym, jednak wypracowane przez lata zyski zostały roztrwonione przez rząd i państwo musiało się zwrócić po pomoc do Australii[3].
Priorytetem rządu na lata 2020–2021 jest między innymi opowiedzialne zarządzanie gospodarką i stabilność makroekonomiczna[2].
Rolnictwo (z wyjątkiem plantacji kawy i kopry wzdłuż wybrzeża i laguny), rybołówstwo, produkcja i turystyka mają niewielką wartość dla całej gospodarki[4].
Zatrudnienie[edytuj | edytuj kod]
Bezrobocie[edytuj | edytuj kod]
Bezrobobcie na wyspie w roku 2011 wynosiło 23%[5]. Dla porównania, w czasie zamknięcia kopalni fosforytu, bezrobocie w Nauru wynosiło aż 90%[5].
Wydobycie fosforytów[edytuj | edytuj kod]
Od lat osiemdziesiątych XX wieku odnotowano znaczny spadek wydobycia fosforytów przez Nauruańską Korporację Fosforytową (z 1,67 mln ton w latach 1985–1986 do 162 tys. ton w latach 2001–2002). Natomiast w 2003 roku wydobycie zostało wstrzymane. Dzięki australijskiemu funduszowi inwestycyjnemu Incitec Pivot wydobycie przywrócono, zaś w 2006 roku wznowiono eksport fosforytów[6].
1 lipca 2005 Naurańska Korporacja Fosforytowa zmieniła nazwę na Republic of Nauru Phosphate Corporation (RONPHOS). Było to spowodowane restrukturyzacją spółki, kontynuowaną w 2006 roku. W jej wyniku dokonano napraw i przebudowy instalacji oraz urządzeń, wykorzystywanych do wydobycia i transportu fosforytów oraz w celu zmniejszenia emisji pyłu.
Rybołówstwo[edytuj | edytuj kod]
.jpeg)
Rybołówstwo w Nauru jest słabo rozwinięte. Nauru posiada dwie łodzie; eksportowane są tuńczyki do Japonii i do Australii[7]. Połów ryb wystarcza głównie na rynek krajowy. Tuńczyki są również eksportowane do Australii i Nowej Zelandii, w 2001 roku wywożono 600 kilogramów tuńczyków na tydzień.
Pod koniec XX wieku rozpoczęto wydawanie licencji na połów ryb w wyłącznej strefie ekonomicznej Nauru. Przychody w 2000 roku z tego tytułu wyniosły około 8,5 mln dolarów australijskich, natomiast głównymi partnerami w tej dziedzinie zostały: Chińska Republika Ludowa, Republika Chińska, Australia, Japonia i Nowa Zelandia[8].
Nauru jest jednym z państw Wielostronnego Traktatu o Połowach Tuńczyka między USA a Wyspami Pacyfiku, który zapewnia dostęp do amerykańskich statków rybackich w zamian za opłatę licencyjną uiszczaną przez przemysł amerykański. Umowa związana z traktatem łącznie zapewnia obecnie 21 milionów dolarów rocznie stronom wysp Pacyfiku, w tym Nauru od Stanów Zjednoczonych[8].
Bankowość[edytuj | edytuj kod]
Banki Komercyjne[edytuj | edytuj kod]
Jedynym bankiem komercyjnym na wyspie jest kontrolowany przez rząd Bank Nauru (ang. Bank of Nauru), pełniący zarazem funkcje banku centralnego państwa[9].
Bank Nauru stał się niewypłacalny w 1998 roku z powodu polityki rządu, wykorzystującego bank do finansowania deficytu budżetowego[10].
Mafia Rosyjska[edytuj | edytuj kod]
Nauru stało się bankierem rosyjskiej mafii. Do 2004 miał około 400 banków off-shore, wszystkie zarejestrowane w jednej rządowej skrzynce pocztowej. Rosyjski Bank Centralny twierdzi, że 70 miliardów USD (94,63 miliarda dolarów australijskich) pieniędzy rosyjskich gangsterów przeszło przez banki Nauru[11].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Turystyka na wyspie w znacznym stopniu jest ograniczona z powodu skażenia środowiska na skutek eksploatacji fosforytów. W kraju znajdują się dwa hotele – Menen Hotel i OD-N-Aiwo Hotel.
Wszyscy pasażerowie opuszczający kraj zostaną obciążeni podatkiem lotniskowym w wysokości 25 AUD (do zapłaty bezpośrednio na lotnisku). Dzieci w wieku poniżej 12 lat, członkowie załogi, pasażerowie tranzytowi i osoby za specjalną pisemną zgodą Ministerstwa Sprawiedliwości Nauru są zwolnione z uiszczenia opłaty[12].
W 2019 roku Stany Zjednoczone zapowiedziało wiele programów na Nauru m.in. promujących turystykę[8].
Transport[edytuj | edytuj kod]
Wyspa posiada drogi o długości 30 kilometrów, z czego jedna, o długości 24 km, jest utwardzona. Obowiązuje ruch lewostronny. Ponadto istnieje 5 kilometrów transportu kolejowego, używanego do przewozu fosforytów. Dzieci uczęszczające do szkoły przewożone są autobusem szkolnym. Nie ma innej formy transportu lokalnego[13].
Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]
Transport lotniczy[edytuj | edytuj kod]
Kryzys gospodarczy[edytuj | edytuj kod]
Kryzys rozpoczął się w czasie zamknięcia kopalni w roku 2003 (W roku 2006 powróciła dzięki wsparciu Australii w mniejszej formie).
Nauru straciło dodatkowe dochody w 2008 roku z powodu zamknięcia przez Australię ośrodka dla uchodźców, który chciał dostać się do Australii[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c НАУРУ [online], krugosvet.ru [dostęp 2021-10-06] (ros.).
- ↑ a b 2020-21 Budget [online], Department of Finance – Nauru [dostęp 2021-10-06] (ang.).
- ↑ Nauru – wyspa zniszczona przez kopalnię fosforytu • Australia & Oceania [online], Australia & Oceania, 28 stycznia 2016 [dostęp 2021-10-06] (pol.).
- ↑ Nauru, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ a b Unemployment rate 2020 country comparisons, ranks, by Rank [online], photius.com [dostęp 2021-10-06].
- ↑ Nauru country brief – Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade [online], web.archive.org, 6 października 2014 [dostęp 2021-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-06].
- ↑ Ten Year Review of the Barbados Programme of Action
- ↑ a b c U.S. Relations With Nauru [online], United States Department of State [dostęp 2021-10-06] (ang.).
- ↑ Nauru Bank [online], web.archive.org, 11 stycznia 2012 [dostęp 2021-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2012-01-11].
- ↑ Wayback Machine [online], web.archive.org, 7 czerwca 2011 [dostęp 2021-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2011-06-07].
- ↑ Pacific nation Nauru on brink of collapse [online], The Age, 18 kwietnia 2004 [dostęp 2021-10-06] (ang.).
- ↑ Формальности и правила въезда в Науру / Travel.Ru / Страны / Науру [online], guide.travel.ru [dostęp 2021-10-06].
- ↑ half of pericarp lipids were unsaponifiable materials. Tip showed 86–91% NL, 2–5% GL, and 7–9% PL [14,56,152]. cap lipids had more TG, GL, and PL than pericarp lipids, Milled rice NSL had a lower NL fraction and a higher but were otherwise similar. GL fraction. The ratios for the NL:GL:PL for milled rice The compositions of NL, GL, and PL were computed are 82:8:10 by Choudhury and Juliano [56], 76:12:12 by (Table 41). The TG was over 90% of the NL in the germ Hirayama and Matsuda [55], and the range of (83-91): [137,138], about 60% in the endosperm NSL, but only (2-4):(1-3) by Azudin and Morrison [153]. 2.5% in endosperm SL. Over 90% of the NL was FFA in Azudin and Morrison [153] investigated NSL and SL in the SL. Weber [137] detected substantial quantities of CB milled rice of two waxy varieties (1.0-2.3% amylose) and sulfolipids (tentative identification) in the GL of the 12 nonwaxy varieties (12.2-28.6% amylose). The TL germ and endosperm NSL. (NSL + SL) were extracted from rice flour and SL from pu-The major component in germ PL was PC, which was rified rice starch. The composition of the NSL could be ob-in good agreement between Tan and Morrison [138] and tained by the difference, as shown in Table 47. Weber [137]. However, the PL composition of the en-The major NL of NSL was TG, constituting 71–79% of dosperm NSL differed largely; Tan and Morrison [138] re-NSTL (Table 47) and 83–87% of NL [56,152]. The other ported 11.1% PC and 57.1% LPC, whereas Weber [137] important NL class was FFA, at 4–7% of the NSTL and reported 44.6% PC and 36.5% LPC plus an unknown. 13–17% of the NL for brown rice, bran, germ, and polish. The FA compositions were higher in levels of 18:0 and Unlike most other cereal NSL, the major GL of NSL of 18:3 for endosperm than germ (Table 42). For the LG-11 brown rice and its milling fractions were ASG and SG hybrid corn, germ lipids contained significantly more 18:2 (Table 47). Major PL classes were PC and PE. and less 16:0 and 18:3 than other parts of kernel [138]. For Choudhury and Juliano [56] reported that the distribu-the H-51 inbred corn, germ lipids contained less 18:3 than tion of brown rice NL was 14–18% in germ, 39–41% in other kernel parts but more 18:1 and 18:2 than pericarp and bran, 15–21% in polish, and 25–33% in milled rice tip cap. However, the 18:2 content was equal for both the (12–14% in subaleurone layer and 12–19% in the en-germ and the endosperm lipids [42]. The FA compositions dosperm). The distribution of the NSL of brown rice was in root and leaf lipids differ significantly from those of 43% in bran, 19% in germ, 15% in polish, and 21% in corn kernel or other kernel parts; corn leaf lipids contained milled rice; and for brown rice PL, 30% in bran, 14% each a much higher level of 18:3 and lower levels of 18:1 and in germ and polish, and 42% in milled rice [56,152]. 18:2 (Table 42). The TL (NSL + SL) compositions are different between Ohnishi et al. [150] investigated the positional distribu-waxy and nonwaxy rice varieties (Table 48). Azudin and tion of fatty acids in glycerolipid classes from corn total Morrison [153] reported that the two waxy rice (IR 29 and lipids (Table 43). Unsaturated fatty acids, 18:1 and 18:2, C441-4) starches prepared from the milled rice had very are located mainly in the 2-position of these glycerolipids. little amylose content (1.0-2.3%) and only traces of lipids However, PI showed relatively high 16:0 content at the 1-(16–19 mg per 100 g starch), which were probably SSL, position and 18:2 content at the 2-position. Fatty acid com-the NSL contaminants. The SSL were 100% FFA (Table positions of molecular species of glycerolipids were also 48). The TL in waxy rice were, therefore, NSL and they investigated by reverse-phase high-performance liquid evidently had suffered substantial lipolysis, judging by chromatography (Table 44). The main species generally high FFA values [153]. The nonwaxy starches contained 16:0-18:2, 18:1-18:2, and 18:2-18:2 for TG, 0.9-1.3% SL comprising, on average, 31.2% (29–45%) PC, PE, and PI. The main molecular species of DGDG FFA, 61.5% (48–67%) PL, and 3.2% GL [153], as shown contained 18:3-18:3, 18:1-18:2, 18:2-18:2, 18:2-18:3, in Table 48. and 18:1-18:3. Choudhury and Juliano [56] extracted SL from milled Vasanthan and Hoover [151] investigated the content rice after the NSL removal, using the one waxy variety (IR and composition of SSL and SL of purified corn starch 4445-63-1 with 2% amylose) and the two nonwaxy vari-(Table 45). The SSL contained mainly free S, SE, and LPL. eties (IR42 with 29% amylose and IR480-5-9 with 24% The SL contained mainly FFA and LPL. Fatty acid compo-amylose). The SL composition of the milled rice of the sition indicated that 16:0 and 18:2 were the principal fatty waxy variety contained 41% PL and 7% GL, whereas the acids of SL and SSL (Table 46). waxy starch by Azudin and Morrison [153] contained no GL and PL (Table 48). The SL compositions of waxy rice and nonwaxy rice (both milled and brown) were different Rice hull lipid composition differs significantly from that in [56] but not to the extent shown by Azudin and Morrison brown rice and its fractions (Table 47). Silicic acid fraction-[153]. ation of NSL from brown rice, bran, germ, and polish The FA compositions of NSL and SL classes in the three, CRC Press, 28 marca 2000, s. 440–448, DOI: 10.1201/9781420027228-46 [dostęp 2021-10-06].