Gród na Górze Birów

Gród na Górze Birów

nr rej. C/4/2023 z 06.02.2023
gród
Państwo	Polska
Miejscowość	Podzamcze
Położenie na mapie gminy Ogrodzieniec Gród na Górze Birów
Położenie na mapie Polski Gród na Górze Birów
Położenie na mapie województwa śląskiego Gród na Górze Birów
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Gród na Górze Birów
50°27′52″N 19°33′04″E

Gród na Górze Birów – zrekonstruowany gród na wzgórzu Birów na Wyżynie Częstochowskiej we wsi Podzamcze koło Ogrodzieńca. Wzgórze posiada charakterystyczne zwieńczenie w postaci niecki otoczonej licznymi ostańcami skalnymi tworzącymi strome urwiska. Dzięki takiemu ukształtowaniu terenu posiadało bardzo dobre cechy obronne. Wzgórze było miejscem osadnictwa wielu różnych kultur.

Osadnictwo

W wyniku intensywnych prac archeologicznych w jaskiniach i schroniskach skalnych masywu góry ustalono, że pierwszymi mieszkańcami góry byli ludzie ze schyłkowego okresu neolitu lub początku epoki brązu. Archeolodzy znaleźli dowody świadczące o zamieszkiwaniu tutaj ludzi kultury pucharów lejkowatych, kultury ceramiki sznurowej, kultury łużyckiej oraz plemion germańskich (prawdopodobnie Wandalów). Ostatnimi osadnikami byli Słowianie. Istniała tutaj osada słowiańska, a później gród. Archeolodzy znaleźli jego grodzisko.

Dowodami świadczącymi o zamieszkiwaniu na Birowie ludzi tylu kultur są znalezione przez archeologów tzw. artefakty. O pobycie myśliwych z paleolitu świadczą ślady obozowiska, krzemienne narzędzia, kości niedźwiedzia jaskiniowego i ozdoby wykonane z poroża renifera. Dowodem zamieszkiwania ludzi późniejszych kultur są fragmenty glinianych naczyń, przęsliki tkackie, groty strzał, podkowy końskie, elementy nożyc i ozdobnych fibul. Mocnym dowodem istnienia słowiańskiej osady jest datowane na VIII-X wiek naszej ery cmentarzysko kurhanowe w lesie po południowo-wschodniej stronie wzgórza.

Dzieje grodu

Pod koniec XII wieku, w okresie rozbicia dzielnicowego Polski wybudowano tutaj gród, w którego obronne mury wkomponowano istniejące naturalne skały, brakujące fragmenty uzupełniono kamienno-ziemnym wałem skrzyniowym. Przypuszcza się, że w czasie pokoju przybywało w nim kilkunastu wojów, w czasie zagrożenia zwiększano stan liczebny załogi. Wojowie mieszkali prawdopodobnie w wykonanych ze skór namiotach. Gród został zniszczony w pierwszej połowie XIV wieku podczas walk Władysława Łokietka z Czechami. Podczas zdobywania grodów w owym czasie używano zapalających strzał z łuków i kusz, a drewniane elementy konstrukcji były podatne na ogień, którego nie było czym gasić – w grodzisku brak było bowiem wody. Archeolodzy znaleźli spalone resztki konstrukcji grodu, groty strzał i bełtów, noże bojowe, fragmenty mieczy i toporów, a także dobrze zachowany srebrny grosz praski Wacława II.

Obecny gród

Po spaleniu gród nie został odbudowany. Jego rolę przejął niedługo potem wybudowany, pobliski, murowany z kamienia Zamek w Ogrodzieńcu. Z czasem pozostałości grodu na Górze Birów uległy w terenie zatarciu. O istnieniu tutaj grodu dowiedziano się dopiero po przeprowadzeniu w latach 90. XX wieku prac archeologicznych. Podjęto decyzję o jego odbudowie i od 2018 r. gród został udostępniony do zwiedzania. Wybudowano wieżę bramną z wałem skrzyniowym, chatę, w której mieszkał wódz, oraz wieżę strażniczą i obserwacyjno-obronną. W gablotach zgromadzono znalezione przez archeologów artefakty i odtworzono życie codzienne Słowian z tego okresu.

• 
  Rekonstrukcja grodziska na Górze Birów
• 
  Rekonstrukcja grodziska na Górze Birów
• 
  Zrekonstruowane palisady grodziska
• 
  Rekonstrukcja grodziska na Górze Birów
• 
  Rekonstrukcja grodziska na Górze Birów
• 
  Rekonstrukcja obozowiska wojów

Linki zewnętrzne

• Informacje o grodzie na stronie Zamku Ogrodzieniec.