Gwiazdosz frędzelkowany
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gwiazdosz frędzelkowany |
| Nazwa systematyczna | |
| Geastrum fimbriatum Fr. Syst. mycol. 3(1): 16 (Kopenhaga, 1829) | |
| Zasięg | |
| |
Gwiazdosz frędzelkowany (Geastrum fimbriatum Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gwiazdoszowatych (Geastraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Geastrum, Geastraceae, Geastrales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako gwiazda ziemna, geaster frędzelkowany i gwiazdosz frędzelkowaty[2]. Niektóre synonimy naukowe:[3].
- Geastrum rufescens var. minor Pers. 1801
- Geastrum sessile (Sowerby) Pouzar 1971
- Geastrum tunicatum Vittad. 1842
- Lycoperdon sessile Sowerby 1809
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Kuliste, niekiedy nieco spłaszczone do 2 cm średnicy. U dojrzałych okrywa zewnętrzna rozrywa się na 7-8 (do 10) ułożonych gwiazdkowo ramion, które rozchylają się i odginają w dół. Ramiona są mięsiste, początkowo białoochrowe, potem beżowe do jasnoochrowych. Rozwinięte owocniki osiągają średnicę 2 do 8 cm. Osłona wewnętrzna owocnika jest tej samej barwy co ramiona, ma 1,5-2 cm średnicy, siedząca, bez szyjki. Otwór na szczycie (perystom) jest płaski lub nieznacznie wzniesiony, frędzlowaty bez talerzyka. Wnętrze owocnika jest ciemne, szarobrązowe[4].
Kulistawe, nieznacznie brodawkowate[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
W polskim piśmiennictwie mykologicznym podano bardzo wiele jego stanowisk na terenie całego kraju[2]. Jest najczęściej spotykanym wśród wszystkich gwiazdoszy[5]. Znajdował się jednak na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Norwegii[2]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[7], od 9 października 2014 r. nie znajduje się już na liście gatunków chronionych[8].
Siedlisko: lasy liściaste, iglaste i mieszane. Pojawia się pojedynczo lub w grupach od maja do listopada[2].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Gwiazdosz frędzelkowany może być mylony z gwiazdoszem rudawym, który różni się czerwonawym miąższem i większymi owocnikami[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c Czesław Narkiewicz: Grzyby chronione Dolnego Śląska. Jelenia Góra: Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005. ISBN 83-89863-20-0.
- ↑ Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów