Harbuźnik
 Sicyos angulatus | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
harbuźnik |
| Nazwa systematyczna | |
| Sicyos L. Sp. Pl. 1013. 1 Mai 1753[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
S. angulatus L.[3] | |
Harbuźnik (Sicyos L.) – rodzaj roślin z rodziny dyniowatych, obejmujący co najmniej 56[4]–64[5] gatunki. Rośliny te występują w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, na wyspach Pacyfiku i w Australii. Introdukowane zostały do wschodniej Azji i do Europy[6]. W Polsce występuje jako gatunek introdukowany i inwazyjny jeden gatunek – harbuźnik kolczasty S. angulatus[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne z zielnymi, pnącymi pędami. Łodyga naga lub owłosiona, za młodu zwykle lepko owłosiona. Wąsy czepne z 2–5 odgałęzieniami wyrastającymi z jednego miejsca[6].
- Liście
- Ogonkowe, krótkoogonkowe i siedzące o blaszce kształtu owalnej, okrągłej do nerkowatej, 3–5-krotnie płycej lub głębiej klapowane. Brzeg blaszki jest ząbkowany lub piłkowany, a jej powierzchnia ogruczolona[6].
- Kwiaty
- Rozdzielnopłciowe (rośliny jednopienne), drobne. Wyrastają skupione w kątowych kwiatostanach. Kwiaty męskie zwykle w liczbie 3–22 w gronach i wiechach, kwiaty żeńskie skupione zwykle po 4–16 w baldachokształtne kwiatostany wyrastające z tych samych węzłów co kwiatostany męskie. Hypancjum kubeczkowate do dzwonkowatego. Działek kielicha jest 5, mają kształt trójkątny do równowąskiego. Płatków korony, zrośniętych u dołu, także jest 5, mają kolor biały, żółtozielonkawy do żółtawego. Ich długość wynosi do 1,5 mm. W kwiatach męskich znajdują się zwykle 3 pręciki. W kwiatach żeńskich pojedyncza, jednokomorowa, owalna zalążnia z jednym zalążkiem i z pojedynczym słupkiem[6].
- Owoce
- Dyniowate, zwykle owalne, dzióbkowate, kolczaste, czasem krótko owłosione lub nagie. Dojrzałe ciemnozielone lub szare. Jednonasienne[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj z rodziny dyniowatych z podrodziny Cucurbitoideae i plemienia Sicyoeae[8].
- Wykaz gatunków[5]
- Sicyos acariaeanthus Harms
- Sicyos acerifolius Brandegee
- Sicyos albus (H.St.John) I.Telford
- Sicyos andreanus Cogn.
- Sicyos angulatus L. – harbuźnik kolczasty
- Sicyos anunu (H.St.John) I.Telford
- Sicyos australis Endl.
- Sicyos baderoa Hook. & Arn.
- Sicyos barbatus (Gentry) C.Jeffrey
- Sicyos bogotensis Cogn.
- Sicyos bulbosus Rodr.-Arév., Lira & Dávila
- Sicyos chaetocephalus Harms
- Sicyos chiriquensis Hammel & D’Arcy
- Sicyos collinus B.L.Rob. & Fernald
- Sicyos cordifolius Rodr.-Arév., Lira & Dávila
- Sicyos cucumerinus A.Gray
- Sicyos davilae Rodr.-Arév. & Lira
- Sicyos debilis Cogn.
- Sicyos dieterleae Rodr.-Arév. & Lira
- Sicyos edulis Jacq.
- Sicyos erostratus H.St.John
- Sicyos fusiformis Cogn.
- Sicyos galeottii Cogn.
- Sicyos glaber Wooton
- Sicyos gracillimus Cogn.
- Sicyos guatemalensis Standl. & Steyerm.
- Sicyos herbstii (H.St.John) I.Telford
- Sicyos hillebrandii H.St.John
- Sicyos hispidus Hillebr.
- Sicyos ignarus Mart.Crov.
- Sicyos kunthii Cogn.
- Sicyos kuntzei Cogn.
- Sicyos laciniatus L.
- Sicyos laevis A.Gray
- Sicyos lanceoloideus (H.St.John) W.L.Wagner & D.R.Herbst
- Sicyos lasiocephalus Skottsb.
- Sicyos lirae Rodr.-Arév.
- Sicyos longisepalus Cogn.
- Sicyos longisetosus Cogn.
- Sicyos macrocarpus Cogn.
- Sicyos macrophyllus A.Gray
- Sicyos malvifolius Griseb.
- Sicyos martii Cogn.
- Sicyos mawhai I.Telford & P.Sebastian
- Sicyos maximowiczii Cogn.
- Sicyos mcvaughii Rodr.-Arév., Lira & Calzada
- Sicyos microphyllus Kunth
- Sicyos montanus Poepp. & Endl.
- Sicyos odonellii Mart.Crov.
- Sicyos pachycarpus Hook. & Arn.
- Sicyos palmatilobus Cogn.
- Sicyos parviflorus Willd.
- Sicyos peninsularis Brandegee
- Sicyos polyacanthos Cogn.
- Sicyos semitonsus H.St.John
- Sicyos sertulifer Cogn.
- Sicyos sinaloae Brandegee
- Sicyos undara I.Telford & P.Sebastian
- Sicyos urolobus Harms
- Sicyos vargasii Standl. & F.A.Barkley
- Sicyos villosus Hook.f.
- Sicyos waimanaloensis H.St.John
- Sicyos warmingii Cogn.
- Sicyos weberbaueri Harms
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-22] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2016-01-22].
- ↑ Sicyos. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ a b Sicyos L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-06].
- ↑ a b c d e Sicyos Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ Sicyos angulatus L. – Harbuźnik kolczasty – Bur cucumber (Roślina zielna). [w:] Gatunki obce w Polsce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ Sicyos. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2016-01-22]. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne (takson):