Helena (żona Stefana Urosza I)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Helena
Ilustracja
Królowa Helena z synem Milutinem
podpis
królowa Serbii
Okres

od 1250
do 1276

Jako żona

króla Stefana Urosza I

Dane biograficzne
Data śmierci

1314

Dzieci

Stefan Dragutin • Stefan Milutin • Brnjača • Stefan

Helena – żona króla serbskiego Stefana Urosza I.

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Niewiele wiadomo o pochodzeniu Heleny. Arcybiskup Daniło pisze, że pochodziła z francuskiego rodu, a jego anonimowy kontynuator dodaje, że była to rodzina królewska lub cesarska. Jerzy Akropolites uważa, że pochodziła z rodziny królów węgierskich[1].

Istnieje kilka hipotez dotyczących pochodzenia Heleny:

  • Zdaniem J. Fine'a Helena była katoliczką pochodzącą z francuskiego rodu, prawdopodobnie Valois[2].
  • Według Europäische Stammtafeln Helena była związana z Andegawenami sycylijskimi i była siostrą Marii, żony Anseau de Chaurs/Cayeux, zarządzającego Albanią w imieniu Karola I Andegaweńskiego, króla Sycylii. Zarówno bowiem Karol I, jak i jego syn Karol II Andegaweński tytułują Helenę i Marię: consanguinea nostra/cognata nostra/affinis nostra[3][1].
  • McDaniel uważa Marię de Chau za żonę Anzelma Keu, który może być identyfikowany z Anseau (V) de Cayeux. Gdyby tak było to Helena (i Maria) byłyby córkami Jana "Kaloioannesa" Angelosa i Mathilde von Vianden[1] (córki Henryka I hrabiego Vianden i Małgorzaty de Courtenay[4]). Jan "Kaloioannes" Angelos był synem cesarza bizantyńskiego Izaaka II Angelosa i jego drugiej żony Małgorzaty węgierskiej, co pozwala McDanielowi pogodzić relacje serbskie o cesarskim lub królewskim pochodzeniu Heleny z uwagą Akropolitesa o krwi węgierskiej.
  • Steven Runciman uważa, że Helena była córką Baldwina II de Courtenay, ostatniego cesarza łacińskiego[5].

Królowa Serbii[edytuj | edytuj kod]

Helena urodziła się około 1236 roku[6]. Około 1250 roku poślubiła Stefana Urosza I[1].

Niezależnie od trudnej do rozstrzygnięcia kwestii pochodzenia Heleny nie budzi wątpliwości jej zdecydowanie antybizantyńska postawa. Kiedy w 1265 roku jej mąż Stefan Urosz I wypowiedział Dubrownikowi wojnę wspierającą Cesarstwo Bizantyńskie w jego konflikcie z Wenecją, Helena, przeciwna polityce męża, nawiązała w sekrecie kontakt z miastem, obiecując donieść o planowanych posunięciach wojsk serbskich[7]. Jej sprzeciwem, tłumaczy S. Runciman, również niepowodzenie bizantyńskiej misji dyplomatycznej mającej doprowadzić do przymierza z Serbią poprzez ślub księżniczki bizantyńskiej z młodszym synem królewskim, Stefanem Milutinem[8]. Podobnie, zdaniem Runcimana, tłumaczyć należy późniejsze przejście Stefana Urosza I do obozu antybizantyńskiego tworzonego przez Karola I Andegaweńskiego, jak i zdecydowanie antybizantyńską politykę syna Heleny, Stefana II Milutina[9].

W 1276 roku przeciw ojcu wystąpił najstarszy syn królewskiej pary Stefan Dragutin. Dzięki poparciu prowincjonalnego możnowładztwa niechętnego centralistycznej polityce Stefana Urosza I i pomocy teścia Stefana V węgierskiego pokonał ojca w bitwie pod Gackiem i zmusił go do abdykacji. Jeszcze w tym samym roku, pragnąc zaspokoić swoich stronników, domagających się większej autonomii, Dragutin wydzielił ze swego królestwa dzielnicę obejmującą Zetę, Trawunię i zachodnią Serbię ze źródłami Ibaru i górnym Limem oraz część wybrzeża obejmującą Konawli z Cavtatem, którą oddał swej matce. Ustanawiając matkę zarządcą połączonych Zety i Trawunii Dragutin zyskał silnego sprzymierzeńca w następnych latach. Na dworze Heleny w Skadarze zamieszkał jej młodszy syn Milutin, który poślubił córkę Jana z Tesalii[10]. W 1282 roku Dragutin zrzekł się władzy na rzecz Milutina. Nowy król potwierdził prawa matki do Trawunii i Zety[11].

Na swoich ziemiach Helena wspierała misje franciszkańskie. W 1283 roku istniały wspierane przez nią misje w Barze, Kotorze i Ulcinju. Misja w Ulcinju (a prawdopodobnie również w Kotorze) stała się w 1288 roku pełnoprawnym klasztorem. W tym samym roku Helena ufundowała klasztor franciszkański w swojej rezydencji we Skadarze[2].

Helena zmarła jako mniszka 8 lutego 1314 roku w kościele świętego Mikołaja w Skadarze. Została pochowana w klasztorze w Gradacu, który sama kazała wybudować. Została ogłoszona świętą Serbskiego Kościoła Prawosławnego[6]. Jej wspomnnienie obchodzi się 12 listopada (30 października)[12].

Potomstwo[edytuj | edytuj kod]

Z małżeństwa Stefana Urosza I i Heleny przyszło na świat czworo dzieci:

  • Stefan Dragutin – król Serbii w latach 1276–1282
  • Stefan Milutin – król Serbii w latach 1282–1321
  • córka Brnjača – która poślubiła żupana Jerzego, uwięzionego na Węgrzech w 1269 roku
  • Stefan – zmarły przed 1264 rokiem[13]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Stefan Urosz I. W: Ch. Cawley: Medieval Lands. (ang.).
  2. ↑ a b J. Fine: The Late Medieval Balkans. s. 220.
  3. ↑ "nasza krewna"
  4. ↑ Helena Angelina. W: Ch. Cawley: Medieval Lands. (ang.).
  5. ↑ S. Runciman: Nieszpory sycylijskie. s. 149.
  6. ↑ a b Genalogics. (ang.).
  7. ↑ J. Fine: The Late Medieval Balkans. s. 202.
  8. ↑ S. Runciman: Nieszpory sycylijskie. s. 161. J. Fine: The Late Medieval Balkans. s. 204.
  9. ↑ S. Runciman: Nieszpory sycylijskie. s. 149 i 198.
  10. ↑ J. Fine: The Late Medieval Balkans. s. 217.
  11. ↑ J. Fine: The Late Medieval Balkans. s. 218.
  12. ↑ Srpsko nasleđe: Sveta Jelena Anžujska
  13. ↑ Ch. Cawley: Medieval Lands. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Ch. Cawley: Medieval Lands. Foundation for Medieval Genealogy, 2006–2007.
  • John Fine: The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1994. ISBN 0-472-10079-3.
  • T. Wasilewski: Historia Jugosławii do XVIII wieku. W: W. Felczak, T. Wasilewski: Historia Jugosławii. Wrocław: Ossolineum, 1985. ISBN 83-04-01638-9.
  • S. Runciman: Nieszpory sycylijskie. Katowice: Wydawnictwo Książnica, 1997. ISBN 83-7132-116-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Helena_(żona_Stefana_Urosza_I)&oldid=73620194”