Henryk Chrupała
| Data i miejsce urodzenia |
25 lipca 1938 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 stycznia 2015 |
| Zawód, zajęcie |
astronom |
| Tytuł naukowy |
doktor |
| Alma Mater |
Henryk Chrupała (ur. 25 lipca 1938 w Katowicach, zm. 25 stycznia 2015 tamże) – polski astronom, fizyk i popularyzator astronomii[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W Katowicach ukończył liceum ogólnokształcące, a w 1963 roku ukończył studia magisterskie z zakresu fizyki w Wyższej Szkole Pedagogicznej (Wydział Matematyczno-Fizyczno-Chemiczny)[2]. Jeszcze w czasie studiów w 1962 roku rozpoczął pracę w Planetarium Śląskim w Chorzowie. W roku 1975 został dyrektorem tej placówki. Na tym stanowisku pozostał do roku 2003, tj. do przejścia na emeryturę[1].
Pracował w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych jako nauczyciel matematyki, fizyki i astronomii[2]. Był nauczycielem i mentorem wielu pokoleń astronomów i miłośników astronomii[3].
W 1976 uzyskał stopień naukowy doktora na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[potrzebny przypis].
Był jednym z założycieli, a później prezesem powstałego w 1964 roku Śląskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii[potrzebny przypis]. W 1971 roku został członkiem Zarządu Głównego PTMA[potrzebny przypis]. W latach 1983-1997 pięciokrotnie pełnił funkcję wiceprezesa. W trakcie pracy w planetarium PTMA rekomendowało go do grona rzeczoznawców Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Od niemal samego początku swojej pracy był jednym z organizatorów Olimpiady astronomicznej[1]. W latach 1976-1989 był przewodniczącym Komitetu Głównego Olimpiady Astronomicznej[potrzebny przypis]. Po ujednoliceniu przez MEN zasad organizowania olimpiad pełnił funkcję wiceprzewodniczącego[potrzebny przypis]. Efektem wieloletniej pracy przy organizacji olimpiad były dwie książki napisane wspólnie z Markiem Szczepańskim i Jerzym Kreinerem[4][5].
Zmarł 25 stycznia 2015 roku[1]. Został pochowany na cmentarzu przy kościele św Józefa w Załężu[potrzebny przypis].
Odznaczenia, wyróżnienia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
- Medal im. Włodzimierza Zonna – 1997[6]
- Złoty Krzyż Zasługi [potrzebny przypis]
- Złota Odznaka Honorowa Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii[potrzebny przypis]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej[2]
Książki[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Chrupała, Marek T. Szczepański, 25 lat olimpiad astronomicznych, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1986, ISBN 83-02-02321-3 [dostęp 2023-06-23] (ang.).
- H. Chrupała, J.M. Kreiner, M.T. Szczepański, Zbiór zadań z astronomii wraz z rozwiązaniami, Warszawa: IKN, 1984 (pol.).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Zmarł dr Henryk Chrupała – wybitny popularyzator astronomii [online], Nauka w Polsce, 28 stycznia 2015 [dostęp 2023-06-23] (pol.).
- ↑ a b c Zmarł Henryk Chrupała, wieloletni dyrektor Planetarium. Chorzowianin, 2015-01-26. [dostęp 2015-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)]. (pol.).
- ↑ Nie żyje dr Henryk Chrupała. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii, 2015-01-27. [dostęp 2015-06-30]. (pol.).
- ↑ Henryk Chrupała, Marek T. Szczepański, 25 lat olimpiad astronomicznych, 1986, ISBN 83-02-02321-3 [dostęp 2023-06-23] (ang.).
- ↑ H. Chrupała, J.M. Kreiner, M.T. Szczepański, Zbiór zadań z astronomii wraz z rozwiązaniami, Warszawa: IKN, 1984 (pol.).
- ↑ Nagroda i Medal im. Włodzimierza Zonna [online], www.pta.edu.pl, 2 listopada 2014 [dostęp 2023-06-23].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy M. Kreiner. Ojciec olimpiady Dr Henryk Chrupała (1938-2015). „Urania – Postępy Astronomii”. 2/2015 (776), s. 34-35, 2015-marzec-kwiecień. Polskie Towarzystwo Astronomiczne. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. ISSN 1689-6009. (pol.).
| XX wiek |
|
|---|---|
| XXI wiek |
|
