Historia Gąbina

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Początki miasta[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o Gąbinie pochodzą z 1215 r. wtedy, w przywileju Konrada mazowieckiego dla prepozytury jeżowskiej klasztoru benedyktynów w Lubiniu, Gąbin został wspomniany jako Starodawna włość monarsza. W 1920 r. przy zakładaniu bruku na Nowym Rynku znaleziono denar Bolesława Chrobrego i 30 sztuk srebrnych ozdób z XI wieku.[1] To może mieć związek z kupcami przemieszczającymi się w pobliżu gąbińskiej osady targowej podczas wypraw handlowych prowadzących ze Lwowa przez Łowicz, Gostynin do Torunia.

Prawa miejskie Gąbin otrzymał prawdopodobnie w 1322 r. (lub wcześniej, ponieważ już wtedy występował on jako miasto (opiddum)[2]), lokacja nastąpiła na prawie chełmińskim. W roku 1437 miało miejsce potwierdzenie i być może rozszerzenie aktu lokacyjnego. Nadanie praw miejskich miało istotny wpływ na rozwój miasta, wprowadziło nowe formy organizacji produkcji rzemieślniczej i wymiany handlowej. W XV i XVI w. siedziba powiatu ziemi gostyńskiej, znaczny rozwój rzemiosła i handlu, a także z produkcji sukna zwanego "multanem". Z 1507 r. pochodzi najstarsza wzmianka o obecności żydowskich mieszkańców w mieście. Znaczne zniszczenia podczas wojen szwedzkich przyczyniły się do marazmu gospodarczego. W okresie rozbiorów Gąbin znalazł się początkowo w zaborze pruskim, a po kongresie wiedeńskim trafił do zaboru rosyjskiego[3]. W I poł. XIX wieku sprowadzenie do miasta sukienników i budowa osady fabrycznej ożywiło Gąbin, podczas powstania styczniowego liczny udział mieszkańców. W 1905 miał miejsce strajk szkolny. W 1939 miasto liczyło 7 tys. mieszkańców. W okresie II wojny światowej miasteczko zostało przyłączone do Kraju Warty, czyli znalazło się w granicach Rzeszy Niemieckiej [3]. Podczas II wojny światowej miały miejsce: rozstrzeliwanie mieszkańców, prześladowania i deportacje do obozów zagłady[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. "Wiadomości Archeologiczne" 1920, t. V, s. 211.
  2. S. Pazyra, Geneza i rozwój miast mazowieckich, Warszawa 1959, s. 105-106
  3. a b Andrzej Rosner, Łukasz Komorowski, Trzy sztetle bez Żydów, „Kwartalnik Historii Żydów, 2021, nr 4 (280), s. 1085-1107”, ISSN 1899-3044.
  4. Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 118

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Janusz Szczepański, Dzieje Gąbina do roku 1945, wyd. 1, Warszawa: Państwowe wydawn. naukowe, 1984, ISBN 83-01-03917-5, OCLC 18127206.