Irena Odrzywołek
| |
| Data i miejsce urodzenia |
20 grudnia 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 grudnia 1946 |
| Zawód, zajęcie |
strażniczka więzienna |
| Odznaczenia | |
| |
Irena Odrzywołek (ur. 20 grudnia 1925 w Byczynie, zm. 17 grudnia 1946 w Katowicach) – strażniczka więzienna, współpracująca ze Zgrupowaniem Partyzanckim „Błyskawica” mjr. Józefa Kurasia przy rozbiciu więzienia św. Michała w Krakowie, zamordowana przez władze komunistyczne.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W czasie II wojny światowej Irena Odrzywołek pracowała m.in. w rodzinnym tartaku. W 1945 r. podjęła pracę w więzieniu św. Michała w Krakowie, gdzie była kierowniczką pralni. Rok później nawiązała kontakt z więzionym tu ppor. Bolesławem Pronobisem „Ikarem”, b. żołnierzem AK i dowódcą oddziału NSZ „Huragan”. W sierpniu 1946 r. przemyciła do więzienia pistolety i granaty, które przekazała uwięzionym członkom podziemia antykomunistycznego. Broń ta odegrała kluczową rolę w dniu 18 sierpnia 1946 r., kiedy to uzbrojeni więźniowie we współpracy z 6 kompanią Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” Józefa Kurasia „Ognia" opanowali większość cel i uwolnili 62 osoby. Po tej akcji Irena Odrzywołek ukrywała się, prowadząc nadal działalność konspiracyjną. W listopadzie 1946 r. została aresztowana w Gliwicach. 3 grudnia 1946 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach skazał ją na karę śmierci. Wyrok wykonano kilkanaście dni później, tuż przed 21. rocznicą jej urodzin. Jej doczesne szczątki, odnaleziono we wrześniu 2019 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na cmentarzu komunalnym przy ul. Panewnickiej w Katowicach, zostały uroczyście pochowane 18 sierpnia 2023 r. na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[1].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Irenę Odrzywołek upamiętniono w jej rodzinnej Byczynie, dziś dzielnicy Jaworzna, nadając jej imię jednej z ulic[2].
W 2023 została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej- Kraków, Uroczystości pogrzebowe Ireny Odrzywołek, zgładzonej przez komunistów za współpracę z podziemiem niepodległościowym – Kraków, 18 sierpnia 2023 [online], Instytut Pamięci Narodowej - Kraków [dostęp 2023-08-18] (pol.).
- ↑ Mario66, Irena Odrzywołek – rozbicie więzienia św. Michała w Krakowie [online], Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, 29 września 2020 [dostęp 2023-08-18] (pol.).
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 989