Iwan Sorokin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Iwan Łukicz Sorokin (ur. 1884, zm. 2 listopada 1918 r.) – oficer Armii Czerwonej, dowódca 11 Armii w październiku-listopadzie 1918 r.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był z wykształcenia felczerem. Podczas I wojny światowej walczył w armii Imperium Rosyjskiego w 1 Pułku Łabińskim na Froncie Kaukaskim, w 1915 r. został skierowany do szkoły chorążych w Tyflisie. Następnie w latach 1916-1917 służył w 3 Pułku Liniowym. Po rewolucji 1917 r. utworzył na Kubaniu oddział Czerwonej Gwardii złożony z miejscowych Kozaków[1]. Należał do partii eserów[1].

Jako zastępca dowódcy Południowo-Wschodniej Armii Rewolucyjnej (zastępca Aleksieja Awtonomowa, od lutego do kwietnia 1918 r.)[1] dowodził obroną kontrolowanego przez czerwonych Jekaterynodaru przed białą Armią Ochotniczą. Po tym, gdy zginął dowodzący białymi gen. Ławr Korniłow, a jego następca gen. Anton Denikin zdecydował o odstąpieniu oblegających spod miasta, Sorokin miał szansę zniszczyć osłabione siły wroga, jednak nie wykorzystał okazji, nie uderzył na odchodzące siły przeciwnika. Zamiast tego organizował w mieście parady i demonstracje, a także polecił manifestacyjnie spalić ciało Korniłowa[2].

W czerwcu 1918 r. został zastępcą dowódcy wojsk Kubańsko-Czarnomorskiej Republiki Radzieckiej[1]. Bezskutecznie starał się o stanowisko dowódcy jej wojsk – Aleksiej Awtonomow stracił je z powodu sporów z lokalnymi cywilnymi przywódcami bolszewików, jednak jego następcą mianowano nie Sorokina, a Karła Kałnina[3]. Od czerwca do lipca 1918 r. dowodził wojskami odcinka rostowskiego[1], z powodzeniem walcząc z Niemcami[3]. Z powodu osobistego zatargu z Kalninem nie przyszedł mu na pomoc, gdy ten w rejonie Torgowej i Tichorieckiej walczył z siłami Denikina[3]. Zamiast zgodnie z rozkazem wesprzeć Kalnina pod Tichoriecką, Sorokin uderzył na pułk Wiktora Pokrowskiego, tył Armii Ochotniczej, i poniósł porażkę[4]. 14 lipca 1918 r. czerwoni stracili Tichoriecką. Dzień później Kalnin na posiedzeniu komitetu wykonawczego Północnokaukaskiej Republiki Radzieckiej zarekomendował przekazanie dowództwa Sorokinowi[4].

Sorokin został dowódcą Armii Czerwonej Kaukazu Północnego 3 sierpnia 1918 r.[1], gdy toczył ciągle walki z białymi. Najpierw poniósł klęskę w starciu z trzonem ich sił, następnie jednak przegrupował wojska, odzyskał stanice Timaszewską i Korienowską, odcinając Denikina od przednich oddziałów płk. Drozdowskiego, które zmierzały już w kierunku Jekaterynodaru. Po kilku dniach zaciętych walk Sorokin musiał jednak wycofać się w kierunku Jekaterynodaru, a następnie odejść także z tego miasta. W jego oddziałach upadła dyscyplina, część żołnierzy wycofała się bez zgody dowództwa, niektóre rozkazy Sorokina nie zostały wykonane[4]. Mając nadal pod komendą 15 tys. żołnierzy Sorokin wycofał się między rzeki Kubań i Ładą. Od całkowitego rozproszenia uratowało jego zdemoralizowane siły przybycie Armii Tamańskiej pod dowództwem Iwana Matwiejewa w połowie września 1918 r.[5]

Do końca miesiąca dowodzeni przez Sorokina czerwoni ponieśli kilka kolejnych porażek w walkach z Denikinem i ich siły, chociaż znacznie liczniejsze niż Armia Ochotnicza, zostały niemal całkowicie otoczone. Dzięki przewadze liczebnej mieli jednak ogromną szansę na przebicie się i połączenie z czerwoną 10 Armią walczącą pod Carycynem. Matwiejew sugerował koncentrację sił w kierunku stanicy Kawkazskiej, a następnie marsz na północny zachód w kierunku Jekaterynodaru lub wzdłuż tichorieckiej linii kolejowej. Sorokin przeforsował jednak bardzo ryzykowny plan uderzenia na północny wschód, z perspektywą rozstrzygającej bitwy w rejonie Stawropola[6], i równoczesnego marszu ma Mozdok[7]. Matwiejew odmówił wykonywania rozkazów Sorokina, który 7 października 1918 r. nakazał go rozstrzelać za niesubordynację, przekonując do poparcia tego kroku północnokaukaską radę rewolucyjno-wojskową[8].

Obawiając się dalszych konsekwencji działań Sorokina, który swoją decyzją wywołał gniew żołnierzy Armii Tamańskiej, północnokaukaska rada rewolucyjno-wojskowa już po śmierci Matwiejewa postanowiła pozbawić go dowództwa i aresztować. Dowiedziawszy się o tym, dowódca sam uwięził czterech czołowych członków rady (m.in. przewodniczącego centralnego komitetu wykonawczego Północnokaukaskiej Republiki Radzieckiej Awrama Rubina, przewodniczącego miejscowej Czeki M. Własowa oraz kierującego miejscowym komitetem partii bolszewickiej Moisieja Krajnego[7]) i 21 października nakazał rozstrzelać również ich. Sorokin rozpętał w Piatigorsku, gdzie stacjonował jego sztab, ślepy terror: nakazał rozstrzelać znajdujących się w mieście generałów armii carskiej (m.in. Ruzskiego i Radko-Dimitriewa), zmusił miejscową organizację bolszewicką do ucieczki do Niewinnomysskiej. Tam 27 października działacze partyjni ogłosili go zdrajcą wyjętym spod prawa[8]. Sorokin udał się w rejon Stawropola, gdzie w toku trwającej bitwy o miasto starał się przeciągnąć żołnierzy na swoją stronę przeciwko miejscowym bolszewikom[8]. 29 października Armia Tamańska przełamała opór białych oddziałów płk. Drozdowskiego i dzień później wkroczyła do Stawropola[9]. Sorokin 2 listopada, rozpoznany przez dawnych podkomendnych Matwiejewa, został zastrzelony[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f Сорокин Иван Лукич [online], www.hrono.ru [dostęp 2018-03-22].
  2. ↑ P. Kenez, Red Attack..., s. 116.
  3. ↑ a b c P. Kenez, Red Attack..., s. 170.
  4. ↑ a b c P. Kenez, Red Attack..., s. 171.
  5. ↑ P. Kenez, Red Attack..., s. 186.
  6. ↑ P. Kenez, Red Attack..., s. 187.
  7. ↑ a b L. Bazylow, J. Sobczak, Encyklopedia rewolucji październikowej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, s. 369.
  8. ↑ a b c d P. Kenez, Red Attack..., s. 188.
  9. ↑ P. Kenez, Red Attack..., s. 189.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • P. Kenez, Red Attack, White Resistance: Civil War in South Russia 1918, New Academia Publishing, Washington DC, ISBN 978-0-9744934-4-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Iwan_Sorokin&oldid=71265180”