Jan Czeredys

Jan Czeredys
	major
Data i miejsce urodzenia	15 października 1912 ; Turów
Data i miejsce śmierci	14 grudnia 1948 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	od 1939
Siły zbrojne	Wojsko Polskie; Armia Krajowa
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa

Jan Czeredys (syn Jana i Marianny, ur. 15 października 1912 w Turowie, zm. 14 grudnia 1948 w Warszawie) – major.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Okres przedwojenny i wojny[edytuj | edytuj kod]

W 1932 ukończył Państwową Szkołę Budownictwa w Warszawie. W kampanii wrześniowej 1939 bronił twierdzy Modlin. W okresie okupacji niemieckiej działał w konspiracji w rejonie prawobrzeżnej Warszawy. W lipcu 1944 przedostał się do Lublina, wstąpił do wojska, pracował w Departamencie Kwaterunkowo-Budowalnym Ministerstwa Obrony Narodowej, jako szef sekcji eksploatacyjnej, w stopniu mjr.

Aresztowanie, proces, stracenie[edytuj | edytuj kod]

Aresztowany 13 lutego 1948 razem z Jerzym Brońskim, Stefanem Długołęckim i Feliksem Stroińskim i oskarżony o współudział w stworzeniu „monopolu prywatnych firm na dostawy do wojska”. Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie skazał go 3 listopada 1948, wraz ze współpodsądnymi w tzw. sprawie kwatermistrzowskiej (S.3292/48), na podst. art. 3 pkt 3 Dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa, na karę śmierci^[1]. Stracony 14 grudnia 1948 w więzieniu mokotowskim. Jego zwłoki zostały potajemnie pogrzebane na tzw. Łączce na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Rehabilitacja[edytuj | edytuj kod]

Wyrokiem WO 205/95 z dnia 31 maja 1996 Izba Wojskowa Sądu Najwyższego uchyliła orzeczenie wydane w 1948 r. – Jan Czeredysz został uniewinniony (wraz z pozostałymi skazanymi i straconymi)^[2].

Identyfikacja[edytuj | edytuj kod]

28 lutego 2014 Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie i Instytut Pamięci Narodowej ogłosiły, że zidentyfikowano szczątki Jana Czeredysa wśród ofiar pomordowanych przez organa bezpieczeństwa publicznego w latach 1945–1956, pochowanych w Kwaterze na Łączce przy murze cmentarnym Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie^[3]. Identyfikację szczątków odnalezionych na kwaterze "Ł" przeprowadzono w ramach Projektu Poszukiwań Miejsc Pochówku i Identyfikacji Ofiar Totalitaryzmów Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów.

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

11 sierpnia 2013 odsłonięto tablicę pamięci mjr. Jana Czeredysa, która została umieszczona na placu 15 Sierpnia w Kobyłce koło Bazyliki Mniejszej pod wezwaniem Św. Trójcy w Kobyłce^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Księga najwyższego wymiaru kary. W: Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Warszawa: ABC Future, 2000. ISBN 83-86788-46-1.
↑ Feliks Stroiński [online], Muzeum Polskich Formacji Granicznych [dostęp 2023-04-24] (pol.).
↑ IPN ujawnia nazwiska 12 ofiar z "Łączki. tvnwarszawa. [dostęp 2014-02-28].
↑ Bogdan Grzenkowicz: Odsłonięcie tablicy zapomnianego kobyłkowskiego Bohatera. kobylkowotoiowo.pl > O Kobyłce [on-line], 2013-07-29. [dostęp 2013-09-27].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Krzysztof Madej. Kara śmierci za mięso. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 2002 (11 (22)), s. 55, 11 2002. Biuro Edukacji Publicznej IPN. Warszawa: IPN. ISSN 1641-9561. [dostęp 2013-09-27].
Tadeusz Swat: Niewinnie straceni 1945–56. Wyd. Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991.; zob. też Straceni w więzieniu mokotowskim.
Małgorzata Szejnert: Śród żywych duchów. Wyd. Znak, Warszawa 2012. ISBN 978-83-240-2212-0.
AIPN, Teczki więźniów 1948, Czeredys Jan
„Wokanda”. 1990, nr 11 (listy), nr 19 (listy)

[Szwagrzyk-1] Księga najwyższego wymiaru kary. W: Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Warszawa: ABC Future, 2000. ISBN 83-86788-46-1.

[2] Feliks Stroiński [online], Muzeum Polskich Formacji Granicznych [dostęp 2023-04-24] (pol.).

[3] IPN ujawnia nazwiska 12 ofiar z "Łączki. tvnwarszawa. [dostęp 2014-02-28].

[Grzenkowicz-4] Bogdan Grzenkowicz: Odsłonięcie tablicy zapomnianego kobyłkowskiego Bohatera. kobylkowotoiowo.pl > O Kobyłce [on-line], 2013-07-29. [dostęp 2013-09-27].

[1]

[2]

[3]

[4]