Jaskier skalny

Jaskier skalny
	; Jaskier skalny (Tatry, Ciemniak)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	jaskier
Gatunek	jaskier skalny
	Nazwa systematyczna
	Ranunculus oreophilus M.Bieb.; Fl. Taur.-Caucas. 3: 383 1819
Synonimy
	Ranunculus hornschuchii Hoppe;
	Ranunculus hornschuchii Hoppe;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jaskier skalny (Ranunculus oreophilus M. Bieb.) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje w Alpach, Apeninach, w górach Kaukaz, w Karpatach i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej^[4]^[5]. W Tatrach jest dość częsty.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Wzniesiona, naga, słabo rozgałęziająca się. Ma wysokość 10-30 cm. Pod ziemią krótkie kłącze.
Liście: Dolne są 3-5 klapowe, o szerokojajowatych i zazębionych klapach, ich ogonki liściowe są ok. trzykrotnie dłuższe od blaszek. Liście łodygowe są 3-dzielne, o odcinkach lancetowatych i całobrzegich. Liście ciemnozielone.
Kwiaty: Na jednej łodydze wyrastają zwykle 1-3 duże kwiaty na obłych szypułkach. Są one 5-płatkowe, żółtego koloru i typowej dla jaskrów budowy – z licznymi pręcikami i słupkami. Miodnik przykryty jest zastawką o długości większej od szerokości i często wyciętą na końcu. Dno kwiatowe jest całe owłosione, czasami tylko zdarza się, że jest silnie owłosione u nasady i na szczycie, a łyse w środku.
Owoc: Liczne niełupki zebrane w półkulisty, nagi owoc zbiorowy o długości nie większej od szerokości.
Gatunki podobne: Roślina jest podobna do jaskra górskiego (R. montanus), ale liście są na liniowych łodygach, kwiaty są mniejszych rozmiarów, a dno kwiatowe jest owłosione^[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina. Kwitnie od maja do lipca i jest owadopylny.
Siedlisko: hale górskie, piargi, naskalne murawy, upłazy, szczeliny skalne. Występuje głównie na wapiennym podłożu.
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Seslerion tatrae i gatunek wyróżniający dla Ass. Phyteumo-Trifolietum^[7].
Liczba chromosomów 2n= 16^[8]
Roślina trująca.

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[9] w grupie gatunków wymierających na izolowanych stanowiskach, poza głównym obszarem występowania (kategoria zagrożenia [E]).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ ^a ^b Ranunculus oreophilus M.Bieb.. The Plant List. [dostęp 2015-05-29]. (ang.).
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Ranunculus oreophilus Walp.. The Global Biodiversity Information Facility. [dostęp 2015-05-29]. (ang.).
↑ Ranunculus oreophilus. Plantes et Botanique. [dostęp 2015-05-29]. (fr.).
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).

[tpl-3] Ranunculus oreophilus M.Bieb.. The Plant List. [dostęp 2015-05-29]. (ang.).

[4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[5] Ranunculus oreophilus Walp.. The Global Biodiversity Information Facility. [dostęp 2015-05-29]. (ang.).

[6] Ranunculus oreophilus. Plantes et Botanique. [dostęp 2015-05-29]. (fr.).

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[9] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]