Jaskrawiec pierścieniowaty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
jaskrawiec pierścieniowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Caloplaca cirrochroa (Ach.) Th. Fr. Lich. Scand. (Uppsala) 1: 171 (1871) | |
.JPG)
Jaskrawiec pierścieniowaty (Caloplaca cirrochroa (Ach.) Th. Fr.) – gatunek grzybów z rodziny złotorostowatych (Teloschistaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Caloplaca, Teloschistaceae, Teloschistales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1814 Erik Acharius nadając mu nazwę Lecanora cirrochroa. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1871 Theodor Magnus Fries, przenosząc go do rodzaju Caloplaca[1].
- Amphiloma cirrochroum (Ach.) Körb. 1859
- Gasparrinia cirrochroa (Ach.) Stein 1879
- Lecanora cirrochroa Ach. 1814
- Physcia cirrochroa (Ach.) Arnold 1869
- Placodium cirrochroum (Ach.) Rabenh. 1856
- Xanthoria cirrochroa (Ach.) Zwackh 1864
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Plecha z glonami protokokkoidalnymi tworząca rozetki lub nieregularna. Pojedyncza rozetka osiąga średnicę do 1 cm, ale często rozetki łączą się z sobą w większe grupy. Na obwodzie rozetki występują płaskie lub lekko wypukłe odcinki o średnicy do 0,5 mm. Są głęboko wcinane i mają poszerzone końce. Na plesze występują bardzo liczne, drobne, płatowate, o cytrynowożółtej barwie soralia, często jednak od środka odpadają, i dlatego plecha przybiera z czasem postać pierścieniowatą (w środku jest pusta). Górna powierzchnia plechy ma barwę od żółtej do żółtopomarańczowej i jest białawo przyprószona. Reakcje barwne: plecha i owocniki K+ purpurowe[4].
Apotecja lekanorowe mają średnicę do 0,5 mm, płaskie tarczki tej samej barwy co plecha i trwały, cienki brzeżek plechowy. Występują jednak bardzo rzadko. Powstające w nich askospory są dwukomórkowe, dwubiegunowe, bezbarwne i maja rozmiary 13–18 × 5–6 μm i przegrodę o grubości 2–3 μm. W przegrodzie jest kanalik. Hypotecjum i hymenium są bezbarwne, to ostatnie ma grubość około 80 μm[4]. Izydia nie występują[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje na półkuli północnej, głównie w Ameryce Północnej i w Europie. Podano także jego występowanie w azjatyckiej części Rosji. Na północy jego zasięg sięga po północne wybrzeża Grenlandii. Z okolic równikowych znany jest tylko z gór Ekwadoru w Ameryce Południowej[6]. W Polsce występuje tylko w górach i na wyżynach i jest tutaj dość częsty. Rośnie na skałach wapiennych i na wapnistych piaskowcach, głównie na powierzchniach pionowych[4].
W Polsce znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status NT – bliskie zagrożenie wyginięciem w regionie[7].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- jaskrawiec zwodniczy (Caloplaca decipiens). Jest pospolity również na niżu. Czasami też tworzy formę pierścieniową, ale na plesze zazwyczaj występują apotecja[4],
- złotorost pyszny (Xanthoria elegans) występuje w takich samych siedliskach. Zawsze jednak ma liczne apotecja i tworzy dużo większe plechy o nieco inaczej zbudowanych odcinkach[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c d e Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-06-22].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.