Jaskrawiec zwodniczy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
jaskrawiec zwodniczy |
| Nazwa systematyczna | |
| Caloplaca decipiens (Arnold) Blomb & Forssell Cat. Lich. Univers. 7: 226 (1931) | |
.JPG)
Jaskrawiec zwodniczy (Caloplaca decipiens (Arnold) Blomb. & Forssell) – gatunek grzybów z rodziny złotorostowatych (Teloschistaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Teloschistaceae, Teloschistales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1867 Arnold nadając mu nazwę Physcia decipiens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 1931 Blomb i Forssell, przenosząc go do rodzaju Caloplaca[1]. Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Amphiloma decipiens (Arnold) Bagl. 1879
- Gasparrinia decipiens (Arnold) Syd. 1887
- Heterodermia decipiens (Arnold) Trevis. 1868
- Lecanora decipiens (Arnold) Nyl. 1868
- Physcia decipiens Arnold, Flora 1867
- Placodium decipiens (Arnold) Leight. 1871
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Plecha z glonami protokokkoidalnymi tworząca rozetki o średnicy do 1-2,5 cm. Nie tworzy przedplesza. Na obwodzie rozetki odcinki plechy są nieco wypukłe, ściśle przylegające do siebie lub nieco zachodzące na siebie. Mają długość do 3 mm, szerokość ok. 1 mm. Zewnętrzna powierzchnia jest barwy od żółtej poprzez pomarańczową i czerwoną do brunatnożółtej i zwykle jest oprószona. Na końcach plechy oraz w środkowej jej części tworzą się soralia. Te na końcach plechy są główkowate, lub wargowe i mają żółty kolor, te w środku plechy są brodawkowane albo wydłużone[4]. Reakcje barwne: plecha K+ czerwony, H –, 10% N –, CN –, C –, rdzeń K + czerwony, H, 10% N –, CN –[5].
Kora plechy ma grubość 20-40 μm i zawiera granulki nierozpuszczalne w KOH. Rdzeń jest protoplektenchymatyczny i również zawiera granulki nierozpuszczalne w KOH[5].
Dość rzadko tworzy ciemniejsze od plechy, rozproszone lub skupione owocniki. Są to apotecja lekanorowe o średnicy 0,3-1 mm i płaskich tarczkach. Ich brzeżek plechowy jest szorstki lub ziarenkowaty, gruby i trwały. Hymenium ma grubość około 80 μm, hypotecjum jest bezbarwne. W jednym worku powstaje po 8 dwukomórkowych zarodników. Są dwubiegunowe, bezbarwne i mają rozmiar 10 × 5-8 μm. Przegroda ma grubość 5-8 μm i kanalik w środku[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje głównie na półkuli północnej, najliczniej w Ameryce Północnej, Europie i na Kaukazie. Z bliżej położonych równika obszarów występuje w Kostaryce w Ameryce Środkowej. Na półkuli południowej jaskrawiec zwodniczy znany jest tylko na dwóch wyspach: na Nowej Zelandii i wyspie Banian[6]. W Polsce jest to gatunek pospolity.
Rozwija się w dobrze oświetlonych miejscach na wapieniach, betonie, cemencie, cegłach. Często występuje razem z jaskrawcem murowym (Caloplaca saxicola)[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- jaskrawiec pierścieniowaty (Caloplaca cirrochroa). Ma zewnętrzne odcinki plechy węższe i płaskie oraz wyraźniej promieniście ułożone[5],
- jaskrawiec murowy (Caloplaca saxicola). Tworzy liczne, często kanciaste apotecja, a jego plecha ma końcowe odcinki głęboko wcinane[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b c Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-06-02].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].