Klasztor Jezuitów w Jurewiczach

Klasztor Jezuitów
	; Widok ogólny
Państwo	Białoruś
Miejscowość	Jurewicze (rejon Kalinkowicze)
Kościół	Kościół katolicki
Właściciel	jezuici, następnie kolejno dominikanie, kapucyni, bernardyni
Klauzura	nie
Typ zakonu	męski
	Obiekty sakralne
Założyciel klasztoru	Marcin Turawski (Tyrowski)
Styl	barok
Data budowy	1726-1746 lub 1717-1758
Data zamknięcia	po I wojnie światowej
Data zburzenia	zdewastowany po zamknięciu
Data reaktywacji	1992 (jako prawosławny)
	Położenie na mapie Białorusi Klasztor Jezuitów
	51°56′32″N 29°31′59″E/51,942222 29,533056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Klasztor Jezuitów w Jurewiczach – jezuicki, następnie kapucyński, dominikański i bernardyński klasztor w Jurewiczach, istniejący w latach 1673-1832. Kościół klasztorny działał następnie jako parafialny, po czym od 1864 do I wojny światowej pełnił funkcję cerkwi prawosławnej. W XX wieku kompleks, w znacznej części nieużytkowany, niszczał. W 1992 został zaadaptowany na potrzeby prawosławnego żeńskiego monasteru Narodzenia Matki Bożej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Na miejscu klasztoru jezuickiego przed 1600 znajdowała się cerkiew prawosławna^[1]. Misję jezuicką w Jurewiczach zapoczątkował w 1673 Marcin Turawski (Tyrowski), który przywiózł do miejscowości uznawany za cudowny obraz Matki Boskiej nazwanej następnie Jurewicką, przekazany lwowskiemu kościołowi jezuitów przez hetmana Stanisława Koniecpolskiego. Osiem lat później w miejscowości powstał dom misyjny i drewniany kościół jezuicki. W I poł. XVIII w. obiekty te zostały znacząco rozbudowane: wzniesiono nowy dom misyjny z dziedzińcem oraz kościół murowany (przez jezuitę Pawła Giżyckiego^[2]). Od II poł. tego samego stulecia klasztor jezuicki nie miał już statusu misji, ale rezydencji, od 1778 działało przy niej kolegium z bursą^[3].

W 1783 jezuici przekazali klasztor i szkołę kapucynom, których po pięciu lat zastąpili dominikanie. W 1800 w klasztorze zamieszkali bernardyni sprowadzeni z klasztoru w Mozyrzu. Władze carskie zlikwidowały klasztor w 1832, zezwalając jednak na dalsze funkcjonowanie katolickiej parafii. Dopiero w 1865^[1] lub 1866, w ramach represji po stłumionym powstaniu styczniowym, klasztorny kościół został przekazany Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu i zamieniony na cerkiew^[3]. Przy świątyni utworzono żeński monaster Narodzenia Matki Bożej, a kościół przebudowano w stylu bizantyjsko-rosyjskim, wznosząc dwanaście cebulastych kopuł^[1].

W latach 20. XX wieku zlikwidowany został monaster w Jurowicach^[1]. W budynkach klasztornych rozlokowano instytucje świeckie. Cerkiew pozostawała czynna do wiosny 1930, gdy została zamknięta jako jedna z ostatnich świątyń prawosławnych w rejonie. W 1938 ze świątyni strącono wszystkie kopuły. Po II wojnie światowej świątynia nie pełniła funkcji sakralnych. Od 1944 klasztor zajmował dom dziecka, a od 1965 do 1993 – szkoła dla dzieci upośledzonych umysłowo^[1]. Od 1978 kompleks znajdował się w rejestrze zabytków i podlegał państwowej ochronie^[1].

W 1993 klasztor w Jurewiczach został ponownie zaadaptowany na żeński, a następnie na męski monaster należący do prawosławnej eparchii turowskiej i mozyrskiej^[1].

Osobny artykuł: Monaster Narodzenia Matki Bożej w Jurewiczach.

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Kompleks klasztorny w Jurewiczach składa się z budynku mieszkalnego oraz z kościoła, który po kilku dziesięcioleciach nieużytkowania popadł w niemal całkowitą ruinę. Klasztor wzniesiony został na planie podkowy, z dwiema czworobocznymi wieżami w narożach. Budynek klasztorny dekorowany jest lizenami i ozdobnymi obramowaniami okien i drzwi. We wnętrzu przetrwały oryginalne sklepienia, pierwotny kształt zachowała również sala pełnią funkcje refektarza. Klasztor jest podpiwniczony^[3].

Kościół pojezuicki w Jurewiczach jest trójnawową bazyliką z wydłużonym, półkoliście zamkniętym prezbiterium, do którego przylegają dwie dwukondygnacyjne zakrystie. Elewacja świątyni jest silnie profilowana, wydatne gzymsy w wyraźny sposób dzielą ją na trzy kondygnacje. Obiekt zdobią złożone pilastry i nisze, które występują zarówno na fasadzie frontowej, jak i na ścianach bocznych. Zwieńczenia obydwu wież na fasadzie uległy zniszczeniu, budynek jest także pozbawiony dachu^[3].

Całość kompleksu otoczona jest osiemnastowiecznym murem z dwiema wieżami i bramą wjazdową^[3].