Kleopatra V Tryfajna II

Kleopatra V Tryfajna II

królowa Egiptu
Okres	od 75 p.n.e. do 68 p.n.e.
Poprzedniczka	Berenika III
Następczyni	Kleopatra VII
Dane biograficzne
Dynastia	Ptolemeusze
Data urodzenia	95 p.n.e.
Data śmierci	68 p.n.e.
Miejsce spoczynku	Ptolemeusz XII Auletes
Ojciec	prawdopodobnie Ptolemeusz IX lub Ptolemeusz X
Matka	być może Berenika III lub Kleopatra IV
Dzieci	Kleopatra VI Tryfajna III, Berenika IV, Kleopatra VII

Kleopatra V Tryfajna II (ur. 95 p.n.e., zm. 68 p.n.e. lub 56 p.n.e.) – królowa Egiptu z dynastii Ptolemeuszy. Jedyna poświadczona źródłami żona Ptolemeusza XII, matka słynnej Kleopatry.

Kleopatra V Tryfajna II mogła być nieślubną córką Ptolemeusza I lub Ptolemeusza X. Część egiptologów uważa, że po wygnaniu Aulotesa w 57 p.n.e. rządziła wraz z córką Bereniką IV pod imieniem Kleopatry VI. Reszta dzieci Ptolemeusza XII pochodziła prawdopodobnie z jego związku z kobietą będącą potomkinią wpływowych kapłanów boga Ptaha z Memfis.

Po raz pierwszy wymieniona na dwóch papirusach z roku 79 p.n.e. W tym właśnie roku poślubiła Ptolemeusza XII Auletesa, króla Egiptu; jej mąż był nieślubnym synem Ptolemeusza IX, ale nie udowodniono całkowicie czy oboje byli rodzeństwem czy nie. Młodzi małżonkowie odbierali cześć w egipskich świątyniach jako Bogowie Miłujący Ojca (gr. Theoí Philopátores), co mogło być motywowane chęcią udowodnienia pochodzenia od Ptolemeusza IX i co za tym idzie swoich praw do tronu Egiptu. Auletes przybrał tytuł Boga Miłującego Siostrę, a Kleopatra Bogini Miłującej Brata.

Według innej teorii, Kleopatra była córką Ptolemeusza X jako Kleopatra, jako Kleopatra Thea VII i była matką jedynie Berniki IV. W tej sytuacji jej matką musiałaby być Berenika III.

Nie wiadomo jak długo żyła Kleopatra V i czy wspominana przez historyków Kleopatra Tryfajna są jedną i tą sama osobą. Wynika to ze swoistej luki w źródłach dotyczących ostatnich Ptolemeuszów. Kleopatra V Tryfajna II zmarła prawdopodobnie wkrótce po urodzeniu Kleopatry VII, czyli około roku 68 p.n.e.: jej imię znika z budowli i papirusów, poza tym nie jest wymieniona na inskrypcji Ptolemeusza XII z 67 p.n.e. co znaczy, że w tym czasie mogła już nie żyć. Niektórzy egiptolodzy podejrzewają, że brak źródeł z lat 69 i 68 p.n.e. może świadczyć o jej śmierci w wyniku komplikacji poporodowych lub morderstwa. Część badaczy twierdzi, że może być tożsama z Kleopatrą VI Tryfajną III (którą uważa się za jej córkę) i panowała po wygnaniu Ptolemeusza XII, jako współwładczyni (z Bereniką IV) w latach 58 p.n.e. – 57 p.n.e. Z kolei inskrypcja w świątyni w Edfu z 57 roku p.n.e. wymienia jej imię pomijając Ptolemeusza XII, co może znaczyć, że władała sama przez kilka lat, kiedy jej mąż był w Rzymie.

Profesor Anna Świderkówna w swej książce „Siedem Kleopatr” (Wiedza Powszechna Warszawa 1978) twierdzi, że Kleopatra V Tryfajna była rodzoną siostrą Ptolemeusza XII, matką Kleopatry VI Tryfajny, Kleopatry Berenike IV, Kleopatry VII Wielkiej, Arsinoe IV, Ptolemeusza XIII Filopatora i Ptolemeusza XIV Filopatora. Kleopatra V miała już nie żyć w 58 r. p.n.e.

Z kolei Thomas Schneider w swym „Leksykonie faraonów” (PWN, Warszawa-Kraków 2001, s. 97) pisze, że Berenike IV rządziła wraz z matką Kleopatrą VI (?) Tryfajną.

Bibliografia

• AnnaA. Świderkówna AnnaA., Siedem Kleopatr, Warszawa: PWN, 2008, s. 215, 220, 221, 249, ISBN 978-83-01-15489-9, OCLC 750014138 .
• BogusławB. Kwiatkowski BogusławB., Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, s. 927, ISBN 83-207-1677-2, OCLC 830308044 .