Kornerupin

{{{nazwa}}}

[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt={{{alt grafiki}}}|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}}
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	{{{inne nazwy}}}
Skład chemiczny	{{{skład chemiczny}}}
Twardość w skali Mohsa	{{{twardość w skali Mohsa}}}
Przełam	{{{przełam}}}
Łupliwość	{{{łupliwość}}}
Pokrój kryształu	{{{pokrój kryształu}}}
Układ krystalograficzny	{{{układ krystalograficzny}}}
Topliwość	{{{topliwość}}}
Właściwości mechaniczne	{{{właściwości mechaniczne}}}
Gęstość minerału	{{{gęstość minerału}}}
Właściwości optyczne
Barwa	{{{barwa}}}
Rysa	{{{rysa}}}
Połysk	{{{połysk}}}
Współczynnik załamania	{{{współczynnik załamania}}}
Inne	{{{inne własności optyczne}}}
Dodatkowe dane
Postacie alotropowe	{{{postacie alotropowe}}}
Szczególne własności	{{{szczególne własności}}}
Klasyfikacja Strunza	{{{klasyfikacja Strunza}}}

{{Minerał infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | grafika = | przełam = | commons = | skład chemiczny = | rysa = | współczynnik załamania = | połysk = | topliwość = | łupliwość = | gęstość minerału = | układ krystalograficzny = | szczególne własności = | opis grafiki = | barwa = | pokrój kryształu = | alt grafiki = | twardość w skali Mohsa = | nazwa = | inne nazwy = | postacie alotropowe = | właściwości mechaniczne = | klasyfikacja Strunza = | wikisłownik = | inne własności optyczne = Nieznane pola: "grafika4_opis", "Twardość w skali Mohsa", "Skład chemiczny", "Rysa", "Współczynnik załamania", "grafika6", "Układ", "Topliwość", "Łupliwość", "Nazwa", "Gęstość minerału", "Układ krystalograficzny", "Szczególne własności", "grafika5", "Przełam", "Pokrój kryształu", "Postacie alotropowe", "Połysk", "grafika5_opis", "Inne nazwy", "grafika4", "Właściwości mechaniczne", "Klasyfikacja Strunza", "Barwa" oraz "Inne własności optyczne".

Kornerupin – klasa borokrzemianów i krzemianów boru. Nazwa pochodzi od nazwiska Andreasa N. Kornerupa (1857-1881), duńskiego geologa. Odmiana o znaczeniu gemmologicznym: pryzmatyt.

Właściwości

Wzór chemiczny- (Mg,Fe²⁺)₄Al₆[(Si,Al,B)₅O₂₁](OH)

Układ krystalograficzny – rombowy; kryształy o pokroju słupkowym; częste włókniste lub pręcikowe agregaty.

Barwa – bezbarwny, różowy, zielonawożółty, jasnozielony, zielonobrązowy do brązowego; także niebieskozielony, ciemnozielony; rzadko złocisty lub żółtobrązowy. Barwę zieloną i niebieską kreują odpowiednio jony V³⁺i Cr³⁺, oba w koordynacji oktaedrycznej. Przezroczysty do przeświecającego.

Połysk – szklisty

Trwałość – 6-7 w skali Mohsa.

Gęstość – 3,27-3,45 g/cm³; pryzmatyt – 3,28-3,36 g/cm³

Łupliwość – wyraźna w jednym kierunku; przełam muszlowy; kruchy.

Własności optyczne – minerał dwuosiowy (niekiedy anomalnie jednoosiowy), optycznie ujemny (-); kąt między osiami optycznymi 2V=3°...48°.

Współczynnik załamania światła:

n_α – 1,665-1,682

n_β – 1,676-1,696

n_у – 1,677-1,699

Dwójłomność Δ – 0,012-0,017.

Dyspersja – 0,018.

Pleochroizm – wyraźny, dostrzegalny gołym okiem; obserwowane barwy pleochroiczne: zielona-żółta-czerwonawo brązowa.

Widmo absorpcyjne – wyraźna linia absorpcji przy długości fali 503,0 nm dla kierunku β i dwie dobrze zarysowane linie przy 503,0 i 446,0 nm dla kierunku y.

Luminescencja – żółtawe świecenie obserwowane w całym zakresie UV dają jedynie okazy pozyskane w Birmie i Afryce Wschodniej.

Inkluzje – liczne; częste kryształki cyrkonu.

Występowanie

Słabo rozpowszechniony minerał łupków krystalicznych, wśród których występuje w paragenezie z sillimanitem, kordierytem, turmalinem i innymi. Miejsca występowania: pierwsze okazy kornerupinu, napotkano w Fiskenasset (Grenlandia); z Kanady (Lac Ste-Marie, Gatineau, Quebec) pochodzą kryształy o barwie ciemnozielonej do zielonożółtej; Madagaskaru (Itrangahy, Betroka) okazy niebieskozielone, brązowozielone i szarozielone przypominające barwę szałwii; materiału o podobnym zabarwieniu dostarczają Sri Lanka (Gangapitiya, Ambakotte) i Birma (Mogok); pozyskuje się tu również niezwykle cenne okazy brązowe i złociste oraz kamienie asteryczne i kornerupinowe kocie oko; Niemcy (Waldheim, Saksonia) – niewielkie wystąpienia pryzmatytu; Finlandia (Kittilã)- duże, niebieskozielone kryształy; z Port Shepstone w Natalu (RPA) pochodzą słabo przeświecające, zielonożółte okazy dające po oszlifowaniu efekt sześcioramiennej gwiazdy; Kenia (Voi, Kwale) – duże kryształy do 10 cm; także zielone, kornerupinowe kocie oko; Rosja (Góry Ałdańskie), Kazachstan, (Karaganda) i Ukraina (Pobugskoje) dostarczają materiału zielonego; Tanzania (Handeni) piękne, różowe agregaty razem z sinhalitem.

Zastosowanie

Okazy ciemnozielone i brunatnozielone po oszlifowaniu są mało efektywne, stąd ich wykorzystanie w biżuterii jest ograniczone. Poszukuje się kamieni jasnozielonych i złocistych, które ze względu na ograniczoną podaż surowca są bardzo wysoko wycenione; także okazy gwiaździste i dające efekt kociego oka. Masa kamieni oszlifowanych niewielka, 1...5 kr. Okazy większe zdobią różne kolekcje, np. Smithsonian Institution, gdzie eksponowany jest kornerupin jasnozielony o masie 21,6 kr, także bardzo rzadkie kornerupinowe kocie oko o masie 11,2 i 9,4 kr.

Bibliografia

• Nikodem Sobczak, Tomasz Sobczak: Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998

Linki zewnętrzne

• Encyklopedia PWN