Kryštálová jaskyňa
49°15′03″N 19°06′16″E/49,250833 19,104444| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Długość |
50 m |
| Wysokość otworów |
973 m n.p.m. |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 49°15′03″N 19°06′16″E/49,250833 19,104444
| |
Kryštálová jaskyňa (pol. Jaskinia Kryształowa) – jaskinia w tzw. Krywańskiej Małej Fatrze w Karpatach Zachodnich na Słowacji.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Jaskinia leży w masywie Małego Rozsutca. Jej otwór wejściowy znajduje się w północnych zboczach góry, nad osadą Podhorskovia, na wysokości 973 m n.p.m.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jaskinia powstała w szarych wapieniach górnego triasu, tzw. reiflingskich, zaliczanych do płaszczowiny choczańskiej. Jest jaskinią niewielką: aktualna długość korytarzy wynosi niespełna 50 m. Pomiary wykonane w maju 2013 r. wykazały w niej temperaturę 5,4 °C i wilgotność 79%.
W jaskini nie występuje klasyczna szata naciekowa, typowa dla ogromnej większości jaskiń krasowych. Zarówno jej dno, jak i ściany pokryte są gęsto kryształami kalcytu w pięciu różnych typach i o różnej wielkości, od 2 do 7 cm, barwy od żółtej i żółtobrązowej po szarą, co powoduje, że jaskinia przypomina wielką geodę. Do dziś nie wyjaśniono ostatecznie i jednoznacznie genezy jaskini. Prowadzone w roku 2013 badania radioizotopowe zdają się potwierdzać pochodzenie hydrotermalne.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jaskinia znana była zapewne od dawna niektórym mieszkańcom Terchovej, chociaż pierwsza pewna wzmianka o niej pochodzi z okresu II wojny światowej. Jej początkowa długość (wg pomiarów z roku 1962) wynosiła 26 m. Już w 1970 r. wejście do jaskini zostało zamknięte przez miejscowych speleologów, jednak w 2002 r. nieznani wandale sforsowali właz i częściowo zniszczyli wystrój jaskini w jej wstępnej części. W 2006 r. po odkopaniu zawału odnaleziono dalsze salki i długość jaskini wzrosła do 34,8 m. Poszczególne fragmenty jaskini noszą nazwy: Dionýzov sud, Aničkina studnička, Ondrejova sienka, Klenotnica, Kaplnka Panny Márie, Jánošíkov skok, Líščia komora.
Eksploracja jaskini prowadzona jest aktualnie przez członków Slovenskej speleologickej spoločnosti pod kierunkiem Adama Vallo z Terchovej.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Jaskinia leży w granicach rezerwatu przyrody Rozsutec, na terenie parku narodowego Mała Fatra. 1 grudnia 1979 r. została dodatkowo objęta ochroną przez Ministerstwo Kultury ówczesnej Słowackiej Republiki Socjalistycznej jako chroniony twór przyrody (słow. chránený prírodný výtvor Kryštálová jaskyňa)[1].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na swą unikatowość jaskinia nie jest udostępniona do zwiedzania, a jej wejście jest zamknięte. Nie prowadzi do niej żaden szlak turystyczny.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Klinda Jozef: Ďalšie chránené územia na Slovensku, w: „Krásy Slovenska” R. LVII, nr 6/1980, s. 274.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gargulák Jozef, Križo Vladimír i in.: Malá Fatra. Turistický sprievodca ČSSR č. 1, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1984.
- Renčko Andrej, Čipáková Andrea, Toropila Michal: Slovenské Mexico alebo Kryštálová jaskyňa, w: „Spravodaj Slovenskej speleologickej spoločnosti” nr 4/2013, s. 18–26 [1].
- Štefko Ondrej, Fondrková Mirka: Kryštálová jaskyňa v Malom Rozsutci, w: „Spravodaj Slovenskej speleologickej spoločnosti” nr 3/2006, s. 24–26 [2].