Krystyna Bunsch-Gruchalska
 Krystyna Bunsch-Gruchalska – fot. Franciszek Bunsch | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
Krystyna Bunsch-Gruchalska, właściwie Krystyna Gruchalska-Bunsch (ur. 14 września 1920 w Lublinie, zm. 4 kwietnia 2013 w Krakowie) – polska malarka i poetka. W twórczości malarskiej wywodziła się z kręgu kolorystów z odniesieniami do kubizmu i malarstwa materii.
Córka międzywojennego architekta Aleksandra Gruchalskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W roku 1939 zdała maturę w Prywatnym Żeńskim Gimnazjum i Liceum Sióstr Urszulanek w Lublinie, lecz wybuch wojny uniemożliwił podjęcie studiów na polonistyce. W latach 1942–1944 uczyła się w Szkole Malarstwa i Rysunku J. Miłosiowej w Lublinie[1]. W latach 1945–1949 studiowała w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych malarstwo w pracowni prof. Hanny Rudzkiej-Cybisowej oraz grafikę u prof. Andrzeja Jurkiewicza i Konrada Srzednickiego[2]. W roku 1949 wyjechała do Pragi na dalsze studia w Akademii Výtvarných Umění, gdzie w 1951 r. otrzymała dyplom ukończenia studiów[3].
Po powrocie do Krakowa w 1951 brała czynny udział w życiu plastycznym, począwszy od II Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki w Warszawie w roku 1951[4], jednak fascynacja awangardą oraz nowoczesną sztuką francuską spowodowały, że jej twórczość mogła rozwinąć się po zmianach roku 1956. Podejście do malarstwa opierało się na przetworzeniu doświadczeń kolorystów i nawiązaniu do kubizmu (cykl Uczty, inspirowany Iwoną W. Gombrowicza, Ptak, Miasto oraz Koncert). Temat stanowił pretekst do zestawienia barw, a pole obrazu otwierało przestrzeń poszukiwań kompozycyjnych. Nakładanie farby wnosiło cechy fakturowe (Algi I)[5]. W grafice często pojawiały się wielowarstwowe kolaże jako opisanie śladów rzeczywistości (Podróż, Podróż na południe).
Wystawy indywidualne: Stalowa Wola 1958, Kraków 1960, 1964, Szczecin 1962 oraz pośmiertna Kraków 2014. Uczestniczyła także w I (1966), II (1968), III (1970) oraz V (1974) Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie[3]. Brała udział w wielu wystawach okręgowych i ogólnopolskich, gdzie jej prace otrzymywały wyróżnienia: m.in. w V Ogólnopolskim Konkursie Marynistycznym (1969)[6], Ogólnopolskim Konkursie na Ekslibris „Zabytki Ziemi Kieleckiej” (1969), Ogólnopolskim Festiwalu Artystycznym „Wiosna Opolska” (1970)[7].
Uczestniczyła również w wystawach sztuki polskiej za granicą, m.in. w Norwegii, Jugosławii, Czechosłowacji, Danii, Włoszech, Szwecji, Kanadzie, Szwajcarii, Turcji i Finlandii[1].
Współpracowała ponadto z mężem Franciszkiem Bunschem przy wykonywaniu szeregu projektów dla Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego i Krajowej Agencji Wydawniczej w Krakowie oraz przy projektowaniu kart do gry (KZWP w Krakowie, obecnie Fabryka Kart Trefl-Kraków), m.in. karty ludowe wydane w 1965 oraz karty do skata (1963) i historyczne (1970)[8]. Wspólnie z F. Bunschem opracowała graficznie książkę T. Kudlińskiego Maska i oblicze teatru (1963)[9], a także barwne obwoluty do wydania trylogii antycznej Karola Bunscha Olimpias, Parmenion, Aleksander (1967–1969)[10].
Po roku 1979 wycofała się z działalności wystawienniczej koncentrując się na twórczości poetyckiej, będącej dialogiem z antykiem i kulturą śródziemnomorską[11].
Zmarła w roku 2013. Została pochowana na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
W roku 2014 odbyła się w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie wystawa retrospektywna prezentująca jej dorobek malarski i graficzny[12]. W tym samym roku wydano wybór wierszy w tomie zatytułowanym Rozmowa (Kraków 2014).
W roku 2016 zaprezentowano jej twórczość w ramach wystawy Sygnowano: Bunsch[13] na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, a w Książnicy Pomorskiej pokazano opracowywane wspólnie z F. Bunschem projekty kart do gry[14].
Prace w zbiorach[edytuj | edytuj kod]
- Muzeum Narodowe w Krakowie
- Ossolineum we Wrocławiu
- Muzea w Bydgoszczy, Szczecinie, Fromborku
- oraz w kolekcjach prywatnych
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b M. Pilikowski. Krystyna Bunsch-Gruchalska (1920–2013). „Wiadomości ASP”. nr 62, s. 153, 2013.
- ↑ red. M. Ziółkowska, W. Grzybała: Unikanie stanów pośrednich – Andrzej Wróblewski (1927-1957). Warszawa: 2014, s. 263. ISBN 978-3-7757-3796-8.
- ↑ a b M. Pilikowski. Krystyna Bunsch-Gruchalska (1920-2013). „Wiadomości ASP”. nr 62, s. 153, 2013.
- ↑ II Ogólnopolska Wystawa Plastyki (katalog). Warszawa: Zachęta, 1951.
- ↑ M. Gutowski. Wiadomości plastyczne – Wystawa w Domu Plastyków. „Dziennik Polski”. nr 271, 13-14.11.1960.
- ↑ V Wystawa Grafiki Marynistycznej (katalog). Gdańsk: 1969.
- ↑ Ogólnopolski Festiwal Artystyczny VI Wiosna Opolska (katalog). Opole: 1970.
- ↑ F. Bunsch. Od pomysłu do projektu. Karty do gry projektu Krystyny Bunsch-Gruchalskiej i Franciszka Bunscha. „Wiadomości ASP”. nr 70, s. 44-49, 2015.
- ↑ T. Kudliński: Maska i oblicze teatru. Opracowanie graficzne i ilustracje: Krystyna Bunsch-Gruchalska i Franciszek Bunsch. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1963.
- ↑ Wydanie serii: K. Bunsch: Parmenion (1967, wyd. I), Olimpias (1968), Aleksander (1969). Warszawa: Nasza Księgarnia.
- ↑ K. Bunsch-Gruchalska: Rozmowa. Kraków: 2014. ISBN 978-83-934455-7-8.
- ↑ Krystyna Bunsch-Gruchalska, Malarstwo. TPSP Kraków, 2014. [dostęp 2016-01-25].
- ↑ J. Bończa-Szabłowski: Wielka planeta Bunsch. „Rzeczpospolita”, 22.04.2016. [dostęp 2016-06-08].
- ↑ Krystyna Bunsch-Gruchalska & Franciszek Bunsch: Od pomysłu do projektu. Projektowanie kart do gry. Książnica Pomorska. [dostęp 2019-08-14].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- II Ogólnopolska Wystawa Plastyki (katalog), „Zachęta”, Warszawa 1951.
- Grafika Warsztatowa i Użytkowa (katalog), ZPAP Kraków 1969.
- V Międzynarodowe Biennale Grafiki – Grafika w Krakowie, MN Kraków 1974.
- M. Gutowski, Wiadomości plastyczne – Wystawa w Domu Plastyków, „Dziennik Polski” nr 271, 13-14.11.1960.
- M. Pilikowski, Krystyna Bunsch-Gruchalska (1920-2013), „Wiadomości ASP” 2013, nr 62, s. 153.
- red. M. Ziółkowska, W. Grzybała, Unikanie stanów pośrednich – Andrzej Wróblewski (1927-1957), Warszawa, 2014, s. 263. ISBN 978-3-7757-3796-8
- K. Bunsch-Gruchalska, Rozmowa, Kraków 2014. ISBN 978-83-934455-7-8
- Krystyna Bunsch-Gruchalska, Malarstwo – Wystawa TPSP Kraków, 3.04.2014 [dostęp 25-01-2016].
- F. Bunsch, Od pomysłu do projektu. Karty do gry projektu Krystyny Bunsch-Gruchalskiej i Franciszka Bunscha, „Wiadomości ASP” 2015, nr 70, s. 44-49.
- Sygnowano: Bunsch - malarstwo, grafika, rzeźba, teatr, literatura, (katalog), Szczecin 2016, s. 7-9.
- Krystyna Bunsch-Gruchalska, Od pomysłu do projektu – projektowanie kart do gry. Krystyna Bunsch-Gruchalska & Franciszek Bunsch, Franciszek Bunsch, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2016, ISBN 978-83-64070-06-8.
- J. Bończa-Szabłowski, Wielka planeta Bunsch, „Rzeczpospolita”, 22.04.2016.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Krystyna Bunsch-Gruchalska, Malarstwo – TPSP Kraków 2014.
Krystyna Bunsch-Gruchalska & Franciszek Bunsch: Od pomysłu do projektu. Projektowanie kart do gry - Książnica Pomorska, Szczecin 2016.