Kubek ołowianoszary
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kubek ołowianoszary |
| Nazwa systematyczna | |
| Cyathus olla (Batsch) Pers. Syn. meth. fung. (Göttingen) 1: 237 (1801) | |
_Pers_404542.jpg)
Kubek ołowianoszary (Cyathus olla (Batsch) Pers.) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales))[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cyathus, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1783 r. August Johann Batsch nadając mu nazwę Peziza olla. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon[1]. Posiada 24 synonimy łacińskie[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kubek ogrodowy lub czarkówka ogrodowa[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
W kształcie pucharu lub kubka o wysokości 0,8-1,2 cm i szerokości 0,5-1 cm. Młode osobniki są całkowicie zamknięte i mają wypukły i zaokrąglony szczyt. Po dojrzeniu szczyt kubka otwiera się, odsłaniając wnętrze z perydiolami. Zewnętrzna powierzchnia jest delikatnie owłosiona, ma kolor początkowo ochrowy lub jasnobrązowy, potem szarawy. Wewnętrzna powierzchnia kubka jest gładka, naga, błyszcząca i ma popielaty kolor. Perydiole są krążkowate, zwykle błyszczące. Mają białawy lub szarawy kolor i rozmiary 2-3,5 mm. Przyczepione są do owocnika cienkimi sznureczkami (funiculus)[4].
Bezbarwne, elipsoidalne lub jajowate, o rozmiarach 8–13 × 5–8 μm[4].
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Płodny owocnik zamknięty jest błoną (epifragma), która po osiągnięciu przez owocnik dojrzałości rozrywa się uwalniając perydiole. Resztki osłony mogą się zachować na krawędziach[5]. Spadające krople deszczu powodują wyrzucenie perydioli z kubka wraz ze sznureczkami (funiculus). Sznureczki są kleiste i kształtem przypominają kotwicę. Po dotknięciu do podłoża okręcają się wokół cienkich łodyg, włosków, itp[6]. Puste owocniki (kubki) pozostają jeszcze jakiś czas przytwierdzone do podłoża.
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Gatunek kosmopolityczny, poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach[7]. W Polsce gatunek pospolity[3].
Rośnie na ziemi, na szczątkach drewna różnych gatunków drzew, zarówno liściastych, jak iglastych, a także na liściach, resztkach słomy i innych resztkach roślinnych. Można go spotkać w lasach, na polach i w ogrodach, a nawet w mieszkaniach i na balkonach (np. na butwiejącym drewnie). Owocniki pojawiają się od lata do jesieni, zazwyczaj gromadnie[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Saprotrof. Grzyb niejadalny[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
W Polsce występują jeszcze dwa podobne wielkością i kształtem kubki: kubek prążkowany (Cyathus striatus), który z zewnątrz jest silnie kolczasty, od wewnątrz zaś prążkowany[6], oraz kubek gnojowy (Cyathus stercoreus), również mający kolczastą powierzchnię zewnętrzną i rosnący na odchodach zwierzęcych[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Na grzyby. [dostęp 2012-10-03].
- ↑ a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].