Kunigas
Kunigas (czasem w formie kuniggas) – określenie używane dawniej w języku polskim na oznaczenie księcia lub innego możnowładcy panującego w średniowiecznej Litwie i przedkrzyżackich Prusach[1][2][3]. Kunigasami nazywano również przywódców grodów pruskich odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i obronę ich mieszkańców (zwani byli oni też „królikami” lub z gockiego „rikjami”).
Użycie współczesne[edytuj | edytuj kod]
Określenie utrwalone zostało w tytule powieści historycznej Józefa Ignacego Kraszewskiego Kunigas z 1881 roku, a także w tekście powieści Stefana Żeromskiego Wiatr od morza z 1922 roku.
Dawniej wyraz ten w języku litewskim oznaczał pana, a współcześnie oznacza księdza[3] (również używane w zdrobnieniu jako kunigelis[4]); a w kaszubskim – władcę.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Słowo pochodzi z języka pragermańskiego, gdzie miało formę *kuningaz lub *kunungaz. Ma więc tę samą etymologię, co niemiecki wyraz König i angielski wyraz king (oba oznaczające króla). Ten sam wyraz zapożyczony został do języka fińskiego w postaci kuningas, również w znaczeniu króla. Również słowiańskie wyrazy ksiądz, książę i kniaź (prasłowiański *kъnęgъ) pochodzą z tego samego germańskiego źródłosłowu[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jerzy Ochmański, Historia Litwy, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1990, s. 43
- ↑ Zigmantas Kiaupa, Historia Litwy : od czasów najdawniejszych do 1795 roku, wyd. 1, Warszawa: Wydawn. Nauk. PWN, 2007, ISBN 978-83-01-15190-4, OCLC 500620730 [dostęp 2022-12-31].
- ↑ a b kunigas – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2022-12-31] (pol.).
- ↑ Józef Weyssenhof, Soból i panna, 1911
- ↑ kingship | Etymology, origin and meaning of kingship by etymonline [online], www.etymonline.com [dostęp 2022-12-31] (ang.).