Filander zajęczy
| Lagorchestes leporides | |||
| (Gould, 1841)[1] | |||
 Filander zajęczy (eksponat Muzeum Zoologicznego w Petersburgu) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
filander zajęczy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Filander zajęczy[5] (Lagorchestes leporides) – wymarły gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1841 roku angielski przyrodnik John Gould nadając mu nazwę Macropus leporides[1]. Miejsce typowe to interior Australii[1][6][7] (autorzy Mammals of the World jako miejsce typowe wskazują interior Nowej Południowej Walii, w Australii[8]). Okaz typowy (lektotyp) to skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura BMNH 1841.1128) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[9][10]
Nie opisano żadnych podgatunków L. leporides[7].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Lagorchestes: gr. λαγως lagōs „zając”; oρχηστης orkhēstēs „tancerz”[11].
- leporides: łac. lepus, leporis „zając”[12]; gr. -ιδης -idēs „przypominający”, od ειδος eidos „wygląd”[13].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Filander zajęczy występował w czasach współczesnych z śródlądowej południowo-wschodniej Australii, głównie wzdłuż rzek Murray i Darling, od granicy z Queensland przez środkową Nową Południową Walię do zachodniej Wiktorii i wschodniej Australii Południowej[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 45–49 cm, długość ogona 30–32 cm; masa ciała około 3 kg[14]. Wierzch szarobrunatny, po bokach rudawy, spód ciała szarobiały.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Środowisko życia[edytuj | edytuj kod]
Otwarte lasy, otwarte obszary trawiaste.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Swoim zachowaniem przypominał zająca, kryjąc się za dnia w kotlince, zazwyczaj pod osłoną kęp ostrej, wysokiej trawy. Potrafił skakać na wysokość 1,8 m.
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EX (ang. extinct „wymarły”)[4]. Prawdopodobnie jedną z przyczyn wymarcia tego gatunku pod koniec XIX wieku było wprowadzenie do Australii lisów rudych (Vulpes vulpes), kotów domowych (Felis catus) i królików europejskich (Oryctolagus cuniculus), chociaż nadal dokładna przyczyna wyginięcia jest nieznana[7]. Ostatni okaz schwytano w 1889 roku i od tego czasu nie odnotowano żadnych doniesień o tym gatunku[7].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kombinacja nazw; nieuzasadniona poprawka Macropus leporides Gould, 1841.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d J. Gould. On Five new Species of Kangaroos. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 8, s. 93, 1840. (ang.).
- ↑ J. Gould: A monograph of the Macropodidæ, or family of kangaroos. London: The Author, 1841, s. ryc. 12 i tekst. (ang.).
- ↑ E. Blyth. Report of Curator, Zoological Department, for May, 1858. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 27, s. 276, 1859. (ang.).
- ↑ a b A.A. Burbidge & J. Woinarski, Lagorchestes leporides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-21] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 16. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Lagorchestes leporides Gould, 1841. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagorchestes leporides. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-21].
- ↑ O. Thomas. A selection of lectotypes of the typical Australian marsupials in the British Museum Collection. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 10 (55), s. 128, 1922. (ang.).
- ↑ Species Lagorchestes leporides (Gould, 1841) (extinct). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 361, seria: North American Fauna. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 122.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 109.
- ↑ K. Helgen & E. Veatch: Extinct Marsupials and Monotremes. W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 30. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
- K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 73, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.