Maria Nostitz-Wasilkowska
 Maria Nostitz-Wasilkowska, Autoportret, 1892 | |
| Data i miejsce urodzenia |
1858 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1922 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
|
Portret młodej kobiety z wisiorkiem ze złotym serduszkiem | |
Maria Nostitz-Wasilkowska (ur. 14 stycznia 1858 w Chalinie[1][2] k. Płocka, zm. 1922 w Warszawie[3]) – polska malarka, portrecistka i pastelistka.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w Chalinie, w szlacheckiej rodzinie Franciszka Nostitz-Jackowskiego i Teodory z Chełmickich[4].
Naukę malarstwa rozpoczęła w 1880 roku, w Krakowie na Wyższych Kursach dla Kobiet Adriana Baranieckiego. Studia kontynuowała w petersburskiej Akademii Sztuki Pięknych, gdzie wykładali m.in. Ilja Riepin i Pawieł Czistiakow. Na trzecim roku studiów otrzymała srebrny medal, zaś Akademię ukończyła z wyróżnieniem w 1885 roku[4].
W 1882 roku, podczas studiów, poznała swojego przyszłego męża, polskiego malarza Kazimierza Wasilkowskiego, którego poślubiła w 1892 roku[3].
Na początku lat 90. przeniosła się wraz z mężem do Warszawy. Kilkakrotnie (m.in. w latach 1896, 1897, 1899)[5] odwiedzała Petersburg, by wykonać zamówione portrety. W 1895 odbyła wraz z mężem podróż do Paryża. Umarła nagle 13 listopada 1922 roku[4].
Twórczość i działalność artystyczna[edytuj | edytuj kod]
Specjalizowała się w salonowym portrecie kobiecym, który wykonywała pastelami, rzadziej posługując się farbami olejnymi[5]. Była ceniona przez krytykę za indywidualne ujęcie portretowanej osoby, umiejętność obserwacji i wydobycia psychologicznej głębi modela[4]. Wykonane przez malarkę portrety określano jako żywe i tętniące życiem, chwytające modela „na gorącym uczynku”[4]. Chwalono ją również za swobodne, wręcz brawurowe prowadzenie kredki (czy pędzla) i jednoczesną elegancję i wytworność wykonania. Przedstawiała portretowane osoby w sposób naturalny, lecz nie naturalistyczny, wysubtelniając rysy modelki i podkreślając szyk i elegancję kobiecych toalet[4]. Portrety jej autorstwa charakteryzuje bogactwo kolorystyki i umiejętność operowania światłocieniem, a także różnorodność kompozycyjna i nastrojowa, uzależniona od charakteru portretowanej osoby[4].
Portrety jej autorstwa porównywano niekiedy do malarstwa osiemnastowiecznych francuskich kolorystów, m.in. do twórczości Élisabeth Vigée-Lebrun[4].
Jej talent malarski, połączony z przyjemną osobowością, uczynił z niej cenioną i popularną portrecistkę petersburskiej arystokracji[4]. Posiadanie wizerunku wykonanego przez polską malarkę, zwaną Charmante Polonaise, należało do dobrego tonu[5]. Malarka portretowała m.in. osoby z otoczenia dworu carskiego: księcia Sergiusza Aleksandrowicza, ministra Woroncowa-Daszkowa czy księżnę Stenbok-Oboleńską[5].
Często wystawiała swoje prace na wystawach organizowanych przez petersburską Akademię Sztuk Pięknych[4].
W Warszawie zyskała uznanie pośród przedstawicieli finansjery i środowisk artystycznych. Portretowała m.in. aktorkę Helenę Marcello-Palińską, pisarkę i dziennikarkę Walerię Marrené-Moszkowską czy Teklę Trapeszko-Krywultową[6]. Stopniowo zyskiwała też uznanie warszawskiej krytyki[4].
Regularnie wystawiała na wystawach organizowanych w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (w latach: 1893–96, 1898, 1900–04, 1907–14, 1916, 1917) i w warszawskim Salonie Aleksandra Krywulta (w latach: 1897, 1900, 1902–04, 1906)[6]. Jej prace prezentowane były również za granicą: w 1895 roku na Wystawie sztuki polskiej w Berlinie, w 1898 w Mińsku[4] i w 1913 roku na I wystawie malarzy polskich w Moskwie[6].
W 1935 roku zorganizowano wystawę pośmiertną poświęconą jej twórczości[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Anna Cirocka, Maria Nostitz-Wasilkowska. Jak portrecistka rodziny carskiej podbiła polską sztukę » Niezła sztuka [online], Niezła sztuka, 11 lutego 2018 [dostęp 2023-04-20] (pol.).
- ↑ Kesling Katarzyna Anna, Twórczość portretowa Marii Nostitz-Wasilkowskiej, "Pamiętnik Sztuk Pięknych" Vol. 10 (2015)
- ↑ a b Pijanowska, K., Maria Nostitz-Wasilkowska [w:] A. Grochala, J. Sikorska (red.), Mistrzowie pastelu, Warszawa, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2015 r., s. 328.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Okońska, A., Malarki polskie, Warszawa 1976, ss. 78–97.
- ↑ a b c d e Eustachiewicz-Zielińska, J., Maria Nostitz-Wasilkowska [w:] Morawińska, A., Artystki Polskie, Warszawa, Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991 r., s. 354.
- ↑ a b c „Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających”, Tom VI, N-Pc, 1975.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, Tom VI, N-Pc, 1975.
- Eustachiewicz-Zielińska, J., Maria Nostitz-Wasilkowska [w:] Morawińska, A., Artystki polskie, Warszawa, Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991 r., s. 354.
- Okońska, A., Malarki polskie, Warszawa 1976, ss. 78–97.
- Pijanowska, K., Maria Nostitz-Wasilkowska [w:] A. Grochala, J. Sikorska (red.), Mistrzowie pastelu, Warszawa, Muzeum Narodowe w Warszawie, 2015 r., s. 328.
- Kesling Katarzyna Anna, Twórczość portretowa Marii Nostitz-Wasilkowskiej, "Pamiętnik Sztuk Pięknych" Vol. 10 (2015), DOI: https://doi.org/10.11588/psp.2015.0.68229