Miejskie szkoły ludowe w latach 1908–1918 w Poznaniu

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Miejskie szkoły ludowe w latach 1908–1918 w Poznaniu – szkoły miejskie (niem. Städtischen Schulen) z podstawowym poziomem nauczania, zwane szkołami ludowymi (niem. Volksschulen), działające w latach 1908–1918 na obszarze miasta Poznania (niem. Posen).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Do końca XIX wieku poznańskie szkoły zajmowały siedem gmachów zbudowanych w ostatnim trzydziestoleciu tegoż wieku. Po przyłączeniu do miasta w 1900 roku Jeżyc, Łazarza i Wildy, wystąpiła potrzeba budowy nowych budynków szkolnych, co doprowadziło do zainicjowania w latach 1902–1914, budowy nowych obiektów dla sześciu szkół stopnia podstawowego (Volksschulen). Kolejno budowane były: w latach 1902–1904 szkoła dla dziewcząt i chłopców (I i II Volksschule), nazywana Pestalozzi-Comeniusschule na tzw. Łąkach Bernardyńskich, usytuowana u zbiegu dzisiejszych ulic św. Marii Magdaleny (ówcześnie Comeniusstrasse) i Hipolita Cegielskiego (ówcześnie Pestalozzistrasse); w latach 1907–1913 szkoła dla dziewcząt i chłopców (VIII Volksschule) na Jeżycach, przy ul. Juliusza Słowackiego (ówcześnie Karlstrasse); w latach 1908–1913 szkoła dla dziewcząt (XIII Volksschule) na Łazarzu, przy ul. Kazimierza Jarochowskiego (ówcześnie Ziethenstrasse); w latach 1909–1913 szkoła dla chłopców (XI Volksschule) na Wildzie, przy ul. Ignacego Prądzyńskiego (ówcześnie Gneisenaustrasse) i w latach 1914–1917 szkoła dla dziewcząt (XV Volksschule) na Garbarach, przy narożniku dzisiejszych ulic Ewarysta Estkowskiego (ówcześnie Zum Bollwerk) i Garbary (ówcześnie Große Gerberstrasse)[1].

Projekty gmachów tych szkół powstały w Miejskim Urzędzie Budowlanym, pod kierunkiem miejskich radców budowlanych (niem. Stadtbaurat) Heinricha Grüdera (Pestalozzischule i Comeniusschule), Fritza Teubnera (VIII, XI i XIII Volksschule), Adolfa Stahla (XI, XIII i XV Volksschule)[1].

Architektami zaangażowanymi przy projektowaniu szkół byli: Otto Meister (Pestalozzischule i Comeniusschule), Karl Roskam, także (Pestalozzischule i Comeniusschule), Hermann Kloth (VIII i XV Volksschule), Häcker (XV Volksschule) i Waldmann (XI Volksschule), a także Joseph Leimbach i F. d'Hargues, którzy współpracowali przy projekcie (VIII Volksschule)[1].

Rozplanowanie przestrzenne szkół (Pestalozzischule i Comeniusschule) wykonał miejski inspektor budowlany Felix Moritz, a miejski radca budowlany Hermann Herrenberger wykonał natomiast rozplanowanie (XV Volksschule) i pawilonu oznaczonego literą D na terenie XIII Volksschule[1].

Szkoły ludowe[edytuj | edytuj kod]

Szkoły ludowe w latach 1908–1918 w Poznaniu
Dawna szkoła Lata budowy Opis Obecnie w budynku Zdjęcie współczesne Lokalizacja
Pestalozzischule 1902–1904 I Volksschule dla dziewcząt przy Pestalozzistrasse,
obecnie ul. Hipolita Cegielskiego, róg ul. Kazimierza Wielkiego. 		Poznańska Szkoła Chóralna Jerzego Kurczewskiego[2]. Na mapach: 52°24′09,5″N 16°56′20,3″E/52,402639 16,938972
Comeniusschule 1902–1904 II Volksschule dla chłopców przy Comeniusstrasse,
obecnie ul. Hipolita Cegielskiego, róg ul. św. Marii Magdaleny. 		VIII Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza. Na mapach: 52°24′07,6″N 16°56′22,3″E/52,402111 16,939528
Schrodkaschule ok. 1890 III Volksschule przy Bromberger Strasse,
obecnie ul. Bydgoska. 		Poznańska Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I stopnia nr. 2 im. Tadeusza Szeligowskiego. Na mapach: 52°24′42,0″N 16°57′19,8″E/52,411667 16,955500
St. Martin-Knabenschule 1876–1878 IV Volksschule przy St. Martinstrasse,
obecnie ul. Święty Marcin. 		Do lipca 2013 roku działała tutaj filia Biblioteki Raczyńskich[3]. Na mapach: 52°24′24,5″N 16°55′17,1″E/52,406806 16,921417
Allerheiligen-Schule 1843[4] V Volksschule przy Allerheiligenstrasse,
obecnie ul. Wszystkich Świętych. 		Poznańskie Centrum Świadczeń[5]. Na mapach: 52°24′20,6″N 16°56′11,5″E/52,405722 16,936528
St. Martin-Mädchenschule 1877–1878 VI Volksschule przy Töpfergasse,
obecnie ul. Garncarska. 		Do 31 marca 2015 roku budynek zajmowany był przez Uniwersytet Artystyczny[6]. Na mapach: 52°24′21,8″N 16°55′15,4″E/52,406056 16,920944
Jersitz-Knabenschule 1880–1881 VII Volksschule przy Große Berliner Strasse 73,
obecnie ul. Henryka Dąbrowskiego. 		Szkoła Podstawowa Specjalna nr 107 im. Arkadego Fiedlera[7]. Na mapach: 52°24′48,4″N 16°54′05,7″E/52,413444 16,901583
Jersitz-Mädchenschule 1895–1914 VIII Volksschule przy KarIstrasse 7,
obecnie ul. Juliusza Słowackiego. 		Szkoła Podstawowa nr 36 im. Henryka Sucharskiego. Na mapach: 52°24′43,7″N 16°54′04,0″E/52,412139 16,901111
Lazarus-Knabenschule 1898 IX Volksschule przy Parkstrasse 12,
obecnie ul. Józefa Strusia. 		Sklep sieci Biedronka. Na mapach: 52°23′49,1″N 16°54′09,5″E/52,396972 16,902639
Gurtschinschule ok. 1880[8] X Volksschule przy Bossestrasse 9,
obecnie ul. Bosa. 		Szkoła Podstawowa nr 10 im. Arkadego Fiedlera. Na mapach: 52°23′02,0″N 16°53′20,1″E/52,383889 16,888917
Wilda-Knabenschule 1909–1914[9] XI Volksschule przy Kronprinzenstrasse 89/90 obecnie ul. 28 czerwca 1956 r.,
budynek współcześnie niezachowany, szkoła przeniesiona na Gneisenaustrasse,

obecnie ul. Ignacego Prądzyńskiego.

Szkoła Podstawowa nr 25 im. Bohaterów Monte Cassino. Na mapach: 52°23′29,8″N 16°55′14,4″E/52,391611 16,920667
Na mapach: 52°23′27,3″N 16°54′58,1″E/52,390917 16,916139
Wilda-Mädchenschule 1898 XII Volksschule przy Margaretenstrasse 4/5,
obecnie ul. Przemysłowa. 		Do 2014 roku Wydział Technologii Chemicznych i Inżynierii Środowiska Politechniki Poznańskiej. Na mapach: 52°23′35,4″N 16°55′06,9″E/52,393167 16,918583
Lazarus-Mädchenschule 1908–1914[9] XIII Volksschule przy Ziethenstrasse,
obecnie ul. Kazimierza Jarochowskiego. 		Szkoła Podstawowa nr 33 i XXXIII Liceum Ogólnokształcące. Na mapach: 52°23′55,1″N 16°53′41,4″E/52,398639 16,894833
Jersitz-Knabenschule 1910–1914 Planowana jako XIV Volksschule przy KarIstrasse[10], ostatecznie połączona z VIII Volksschule, obecnie ul. Juliusza Słowackiego. Szkoła Podstawowa nr 36 im. Henryka Sucharskiego. Na mapach: 52°24′42,7″N 16°54′08,4″E/52,411861 16,902333
Mädchen-Stadtschule[11] 1914–1916[9] XV Volksschule przy Große Gerberstrasse, róg Zum Bollwerk,
obecnie ul. Garbary, róg ul. Ewarysta Estkowskiego. 		Szkoła Podstawowa nr 40 im. Mieszka I. Na mapach: 52°24′37,4″N 16°56′20,8″E/52,410389 16,939111
Hilfsschule 1900 Hilfsschule (szkoła dla dzieci upośledzonych) przy Große Gerberstrasse 25, obecnie ul. Garbary[12]. Budynek obecnie niezachowany. Wykorzystywany po 1945 roku do celów magazynowych.

W latach 70. XX wieku został wyburzony[12].

Na mapach: 52°24′39,3″N 16°56′20,0″E/52,410917 16,938889

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Kronika Miasta Poznania 1995 R.63 Nr4; Poznań w literaturze, literatura w Poznaniu, Architektura poznańskich szkół podstawowych z początku wieku, s. 343-344 - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-05-16].
  2. ↑ r, Strona główna [online], Szkoła muzyczna z tradycjami - Poznańska Szkoła Chóralna Jerzego Kurczewskiego [dostęp 2020-03-27] (pol.).
  3. ↑ Wyborcza.pl [online], poznan.wyborcza.pl [dostęp 2020-03-27].
  4. ↑ Red. Jerzy Topolski i Lech Trzeciakowski, Dzieje Poznania, t. II, cz. I: Lata 1793–1918. (Poznań 1994), s. 520, ISBN 83-01-11393-6
  5. ↑ Poznańskie Centrum Świadczeń - bip.poznan.pl [online], bip.poznan.pl [dostęp 2020-03-27].
  6. ↑ Opis inwestycji - Inwestuj w Poznaniu - Poznan.pl [online], www.poznan.pl [dostęp 2020-02-17] (pol.).
  7. ↑ Zespół Szkół Specjalnych Nr 107 im. Arkadego Fiedlera - Poznański Serwis Oświatowy - Poznan.pl [online], www.poznan.pl [dostęp 2020-03-27] (pol.).
  8. ↑ Kronika Miasta Poznania 2002 Nr1 ; Górczyn - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, s.160 [online], www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-03-27].
  9. ↑ a b c Zentralblatt der Bauverwaltung:, „Goobi viewer”, 1917, 1917 [dostęp 2020-02-17] (niem.).
  10. ↑ Die Posener Volks- und Mittelschulen: ein Beitrag zur Würdigung der Unterrichtsausstellung der Stadt Posen auf der Ostdeutsche Ausstellung in Posen - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-03-27].
  11. ↑ http://delibra.bg.polsl.pl/Content/12868/Vol55_No77.pdf
  12. ↑ a b Wydawnictwo Miejskie Posnania, Kronika Miasta Poznania – Wielkie Garbary, nr 3-2017, s.258-262, ISSN 0137-3552

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Miejskie_szkoły_ludowe_w_latach_1908–1918_w_Poznaniu&oldid=66560862”