Mikrusek miedziany
| Microcebus mittermeieri | |
| Louis Jr. et al., 2006 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mikrusek miedziany |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Mikrusek miedziany[2] (Microcebus mittermeieri) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lemurkowatych, opisany w XXI wieku. Jeden z najmniejszych mikrusków. Zamieszkuje lasy nizinne i górskie na północnym wschodzie Madagaskaru. Słabo poznany. Z uwagi na niszczenie siedlisk zagraża mu wyginięcie.
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Zwierzę należy do najmniejszych przedstawicieli swego rodzaju[3], podobnie jak mikrusek karłowaty[4], aczkolwiek przerasta mikruska malutkiego, najmniejszego z naczelnych[5]. Schwitzer et al. podają następujące wymiary zwierzęcia: głowa i tułów mierzą około 8 cm; ogon jest dłuższy, osiągając około 12 cm; masa ciała wynosi 46 g[3], Louis et al. długość głowy 3,3 ± 0 cm, długość ciała 8,7 ± 0,2 cm, ogona 11,3 ± 0,2, masę 44,1 ± 7,4 g[6].
Na pysku widnieje rozciągająca się pomiędzy oczy biaława plama[3], charakterystyczna dla mikrusków[7]. Pod oczami leży żółty obszar, rzeczona barwa znajduje się też pod bródką i sięga do brzusznej części szyi. Na głowie i grzbiecie dominuje barwa jasnego czerwonego brązu aż do rdzawej. Brzuszna strona ciało jest białawobrązowa. Ciało wieńczy ogon, po stronie grzbietowej zabarwiony brązowo z położonym przed końcem ciemniejszym brązowym paskiem, na samym końcu czarny. U podstawy kończyn górnych i dolnych pojawia się pomarańcz[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Nowy gatunek opisali w 2006 Louis Jr., Coles, Andriantompohavana, Sommer, Engberg, Zaonarivelo, Mayor & Brenneman[1]. Miejsce typowe to Madagaskar, prowincja Antsiranana, rezerwat specjalny Anjaranahibe-Sus, sięgając na północny zachód do Bealalana[3]. Jego współrzędne to 49° 28’ E i 14° 48’[3]. Leży ono na wysokości 1056 m[1].
Nie wyróżnia się podgatunków[3].
Analizy z lat 2020–2021 oparte o dane genetyczne wykazały że M. mittermeieri nie różni się genetycznie od M. lehilahytsara i powinien być traktowany jako synonim tego drugiego[8][9][10][1].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Dane dotyczące trybu życia tego gatunku są skromne. Żyje on na drzewach. Aktywność przypada na noc. Wedle badań przeprowadzonych w lesie pierwotnym w Antambato liczącym 150 ha zagęszczenie wyniosło 2,2 osobnika na ha. Nie wiadomo również nic o rozrodzie[3]. Długość pokolenia 5–6 lat[1].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Jak wszystkie gatunki lemurkowatych[7], mikrusek bongolaweński jest endemitem Madagaskaru. Jego zasięg obejmuje tereny leżące na północnym wschodzie Madagaskaru, od rezerwatu specjalnego Anjaranahibe-Sus, na północny zachód sięgając aż do Bealalana. Sięga wysokości 1760 m nad poziomem morza[3]. Obszar, na którym zwierzę występuje, obejmuje 3596 km², jednak obszar rzeczywiście zasiedlany przez gatunek jest mniejszy, ponadto silnie pofragmentowany i niszczony. Obejmuje także Park Narodowy Marojejy, COMATSA oraz skrawek lasu na północ od rzeki Mananara[1].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jak i inne mikruski[7], mikrusek miedziany jest zwierzęciem leśnym. Zasiedla lasy deszczowe oraz mniej wilgotne, zarówno nizinne, jak i górskie[3].
Schwitzer et al. nie mają szczegółowych informacji na temat diety mikruska miedzianego. Jak piszą, konsumuje on pewnie owoce i owady, jak i przypuszczalnie inne elementy diety pozostałych mikrusków[3].
W rezerwacie Anjaranahibe-Sus występuje sympatrycznie z mikruskiem skrytym[3].
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Gatunek objęto w I Załączniku CITES[3]. W 2008 IUCN uznała, że brakuje wystarczających danych, by miarodajnie klasyfikować gatunek pod względem zagrożenia (DD)[1]. IUCN/SSN Lemur Red-Listing Workshop w 2012 uznał gatunek za zagrożony wyginięciem, powołując się na ograniczony zasięg występowania i spadek liczebności[3]. IUCN poszła za tym, w 2014 uznając gatunek za zagrożony[1].
Całkowita liczebność gatunku spada, co wiąże się z degradacją jego siedlisk, w szczególności wylesianiem Madagaskaru. Zagrażają mu też rozwój rolnictwa i polowania[1].
Mikrusek miedziany zamieszkuje wedle starszych danych pojedynczy obszar objęty ochroną, tereny rezerwatu specjalnego Anjaranahibe-Sus[3]. Nowsze podają też Park Narodowy Marojejy i COMATSA. Gatunek hoduje Zoo Tsimbazaza w Antananarywie, które w 2009 trzymało 4 osobniki[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Blanco, M., Dolch, R., Ganzhorn, J., Greene, L.K., Le Pors, B., Lewis, R., Louis, E.E., Radespiel, U., Rafalinirina, H.A., Raharivololona, B., Ralison, J., Randriahaingo, H.N.T., Rasoloarison, R.M., Razafindrasolo, M., Sgarlata, G.M., Wright, P. & Zaonarivelo, J. 2020, Microcebus mittermeieri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-12-18] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 29. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o 19. Mittermeier's Mouse Lemur w: Ch. Schwitzer i inni, Family Cheirogaleidae (Mouse, Giant Mouse, Dwarf and Fork-marked Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 57, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ 4. Peters's Mouse Lemur w: Ch. Schwitzer i inni, Family Cheirogaleidae (Mouse, Giant Mouse, Dwarf and Fork-marked Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 52, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ 3. Madame Bethe's Mouse Lemur w: Ch. Schwitzer i inni, Family Cheirogaleidae (Mouse, Giant Mouse, Dwarf and Fork-marked Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 52, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ Edward E. Louis jr. i inni, Revision of the mouse lemurs (Microcebus) of eastern Madagascar, „International Journal of Primatology”, 27, Springer, 2006, s. 347-389 [dostęp 2023-05-25] (ang.).
- ↑ a b c Ch. Schwitzer i inni, Family Cheirogaleidae (Mouse, Giant Mouse, Dwarf and Fork-marked Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 28-49, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ D. Schüßler, M.B. Blanco, J. Salmona, J. Poelstra, J.B. Andriambeloson, A. Miller, B. Randrianambinina, D.W. Rasolofoson, J. Mantilla-Contreras, L. Chikhi, E.E. Louis Jr., A.D. Yoder & U. Radespiel. Ecology and morphology of mouse lemurs (Microcebus spp.) in a hotspot of microendemism in northeastern Madagascar, with the description of a new species. „American Journal of Primatology”. 82 (9), s. e23180, 2020. DOI: 10.1002/ajp.23180. (ang.).
- ↑ J.W. Poelstra, J. Salmona, G.P. Tiley, D. Schüßler, M.B. Blanco, J.B. Andriambeloson, O. Bouchez, C.R. Campbell, P.D. Etter, P.A. Hohenlohe, K.E. Hunnicutt, A. Iribar, E.A. Johnson, P.M. Kappeler, P.A. Larsen, S. Manzi, J.M. Ralison, B. Randrianambinina, R.M. Rasoloarison, D.W. Rasolofoson, A.R. Stahlke, D.W. Weisrock, R.C. Williams, L. Chikhi, E.E. Louis, Jr., U. Radespiel & A.D. Yoder. Cryptic Patterns of Speciation in Cryptic Primates: Microendemic Mouse Lemurs and the Multispecies Coalescent. „Systematic Biology”. 70 (2), s. 203–218, 2021. DOI: 10.1093/sysbio/syaa053. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Microcebus lehilahytsara Roos & Kappeler in Kappeler, 2005. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-02]. (ang.).