Milan Piroćanac
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Premier Serbii | |
| Okres |
od 2 listopada 1880 |
| Przynależność polityczna |
Serbska Partia Postępowa |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister sprawiedliwości | |
| Okres |
od 1880 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister spraw zagranicznych | |
| Okres |
od 25 listopada 1874 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
Milan Piroćanac (cyr. Милан Пироћанац; ur. 7 stycznia 1837 w Jagodinie, zm. 1 marca 1897 w Belgradzie[1]) – serbski polityk, prawnik i dyplomata, pierwszy premier Królestwa Serbii (1880-1883), minister spraw zagranicznych Serbii (1874-1875), minister sprawiedliwości Serbii (1880–1881).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem urzędnika Stevana Nedeljkovicia i jego żony Milicy. Ukończył szkołę w Jagodinie, a następnie uczył się w gimnazjach w Kragujevacu i w Belgradzie[1]. Od czasów szkolnych posługiwał się nazwiskiem Piroćanac (ojciec Milana urodził się w Pirocie). W 1856 wyjechał do Paryża, gdzie w 1960 ukończył studia prawnicze. Studia kontynuował w Heidelbergu, powrócił do kraju w roku 1861[2].
Kariera polityczna[edytuj | edytuj kod]
Po powrocie do kraju Piroćanac rozpoczął pracę w ministerstwie spraw zagranicznych, dzięki wsparciu Iliji Garašanina. W 1866 wyjechał do Cetinja, gdzie był przedstawicielem władz serbskich przy księciu Mikołaju[1]. Powrócił do kraju w roku 1868 poświęcając się pracy sędziego. W 1872 mianowany sędzią Sądu Apelacyjnego w Belgradzie. W roku 1874 objął stanowisko ministra spraw zagranicznych w gabinecie Jovana Marinovicia, po dymisji rządu w 1875 powrócił do pracy w Sądzie Apelacyjnym[1].
W 1880 założył Serbską Partię Postępową, złożoną z polityków skupionych wokół pisma Videlo. Program partii zakładał wierność władcy Serbii i realizację haseł "prawo, wolność i postęp"[1]. W październiku 1880 został zaproszony przez księcia Milana Obrenovicia do sformowania nowego rządu. Przez trzy lata rząd Piroćanca dokonał kilku znaczących reform w zakresie szkolnictwa (wprowadzenie obowiązkowego nauczania na poziomie podstawowym, nowe programy nauczania), a także doprowadził do uchwalenia ustawy o niezależności sędziów i prawa prasowego[2]. Rząd Piroćanaca rozpoczął budowę strategicznych linii kolejowych łączących Belgrad z Niszem i z Pirotem. W polityce zagranicznej nastąpiło zbliżenie z Austro-Węgrami, co potwierdził dwustronny układ handlowy i wsparcie finansowe serbskiego budżetu. Poparcie Wiednia okazało się także kluczowe dla proklamowania Królestwa Serbii i koronacji Milana I na pierwszego od czasów średniowiecza króla Serbii[1].
We wrześniu 1883 rząd Pećanaca podał się do dymisji, po porażce jego ugrupowania w wyborach parlamentarnych. Kryzys orientacji austro-węgierskiej w polityce serbskiej był związany z polityką Wiednia wobec Bośni i Hercegowiny i okupacją tego terytorium, co w Belgradzie odczytano jako zagrożenie dla bezpieczeństwa Królestwa Serbii[1]. Piroćanac kierował Partią Postępową do roku 1886, kiedy podał się do dymisji i wycofał się z życia politycznego. Przez ostatnie lata życia wykonywał zawód prawnika, współpracując z firmami zagranicznymi, działającymi w Belgradzie[1]. Był autorem pamfletów politycznych, pisanych pod pseudonimem Stefan Bratimić. Zmarł w 1897 w Belgradzie i został pochowany na Nowym Cmentarzu (Novo Groblje)[2].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
- 1892: Medjunarodni položaj Srbije, Beograd 1892.
- 1895: Knez Mihailo i zajednička radnja balkanskih naroda
- 1896: Beleške povodom jedne diplomatske istorije (reprint 2004)
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Był dwukrotnie żonaty (Amalja z d. Milovanović, Jelena z d. Janković), miał pięcioro dzieci (córkę i czterech synów).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Крста Цицварић. srpskaenciklopedija.org. [dostęp 2021-12-05]. (serb.).