Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy
.jpg) Dobrzyca, pałac Gorzeńskich (2010) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Pleszewska 5a |
| Data założenia |
1 stycznia 1996 |
| Dyrektor | |
Położenie na mapie Dobrzycy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pleszewskiego  | |
Położenie na mapie gminy Dobrzyca  | |
 51°51′56,24″N 17°36′19,06″E/51,865622 17,605294
| |
| Strona internetowa | |
Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy Zespół Pałacowo-Parkowy – placówka mająca swoją siedzibę na terenie zespołu pałacowo-parkowego, w skład którego wchodzi pałac wraz z towarzyszącymi budynkami i otoczeniem parkowym. Od 1 stycznia 2019 roku Zespół Pałacowo-Parkowy w Dobrzycy posiada status Pomnika Historii. Od kwietnia 2015 roku dyrektorem jest Wiesław Kaczmarek.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Muzeum założone zostało 1 grudnia 1988 roku. Na mocy decyzji Ministra Kultury i Sztuki powstało wtedy Muzeum Wolnomularstwa jako Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu[1]. Ówczesny stan badań pozwalał sądzić, że zarówno charakterystyczny kształt architektury pałacu na planie litery „L” jak i związki Augustyna Gorzeńskiego z masonerią wskazują na odniesienia wolnomularskie całego założenia. Stąd dobór nazwy i profilu działalności Muzeum.
31 grudnia 1995 r. Oddział ten został zlikwidowany, a w styczniu 1996 r. wojewoda kaliski powołał w to miejsce samodzielną placówkę jako Muzeum Zespół Pałacowo-Parkowy w Dobrzycy[2]. Podczas reformy administracyjnej wprowadzonej w 1999 r., dawne województwo kaliskie weszło w skład nowo utworzonego województwa wielkopolskiego, a Muzeum znalazło się w gestii starostwa pleszewskiego. 2 lipca 2002 r. placówka dobrzycka – na mocy porozumienia zawartego między samorządami – przekazana została Sejmikowi Województwa Wielkopolskiego[3]. W 2009 r. Muzeum zmieniło profil swojej działalności, przyjmując nazwę: Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy Zespół Pałacowo-Parkowy. W latach 2018–2020 oddziałem Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy było – poświęcone osobie Jana Henryka Dąbrowskiego – Muzeum w Winnej Górze (powiat średzki)[4].
Działalność[edytuj | edytuj kod]
Stan obiektów wchodzących w skład Zespołu Pałacowo-Parkowego w Dobrzycy sprawił, że w latach dziewięćdziesiątych XX w. i w pierwszym dziesięcioleciu XXI w. działalność Muzeum koncentrowała się przede wszystkim na pracach remontowych i konserwatorskich[5], podczas których odkryto m.in. oryginalne polichromie Antoniego Smuglewicza i Roberta Stankiewicza oraz przywrócono pierwotny układ pomieszczeń i częściowo zrekonstruowano ich wygląd. Wspomniane prace docenione zostały przez Ministra Kultury przyznaniem I nagrody w konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku „Sybilla 2004”. Ukończenie prac umożliwiło udostępnienie wnętrz pałacowych dla zwiedzających – uroczyste otwarcie Muzeum odbyło się 14 lutego 2005 r.
Od 2009 r. Muzeum zajmuje się m.in. upamiętnianiem dziedzictwa historycznego i kulturalnego ziemiaństwa polskiego. W bieżącej działalności instytucji, obok stopniowego uzupełniania wyposażenia ruchomego pałacu drogą kupna nowych eksponatów i pozyskiwania depozytów z innych placówek muzealnych, duże znaczenie przywiązywane jest do prac rewaloryzacyjnych, koncentrujących się przede wszystkim na założeniu parkowym. Uwaga skierowana jest również na rozbudowę zaplecza administracyjnego, hotelowego i gastronomicznego. W 2010 r. administracja Muzeum przeniesiona została do tzw. Domku Ogrodnika, a w miejscu dawnego jego zaplecza powstał hotelik z apartamentem i 4 pokojami jedno- i dwuosobowymi. W Oficynie ulokowano dział naukowo-oświatowy oraz bibliotekę Muzeum, powstałą w znacznej części dzięki darom p. Tadeusza Mikołajewskiego. W 2011 r. w południowo-wschodniej części parku zbudowano budynek Oranżerii, który można wynajmować do celów komercyjnych (pełni funkcję sali koncertowo-konferencyjnej, a w okresie letnim także kawiarenki).
W działalności o charakterze merytorycznym skupiono się na organizacji wystaw czasowych o możliwie przekrojowym charakterze, ze szczególnym uwzględnieniem tradycji ziemiańskich, dawnej obyczajowości i kolekcjonerstwa. Począwszy od 2006 r. w Muzeum odbyły się m.in. wystawy poświęcone dawnej modzie, srebrom stołowym, porcelanie, ziemiańskiemu stołowi oraz dawnej broni paradnej. Poza wspomnianą problematyką podejmuje się również tematy związane z historią regionu np. w 2012 r. odbyła się wystawa dokumentująca tradycje bractw kurkowych.
Muzeum gromadzi również rozproszone i znajdujące się w prywatnych rękach materiały źródłowe, dotyczące przede wszystkim dziejów dobrzyckiej rezydencji i rodów ziemiańskich. Nawiązano też współpracę ze środowiskami ziemiańskimi, w tym z Polskim Towarzystwem Ziemiańskim.
Od 2009 Muzeum w ramach badań, popularyzowania oraz dokumentowania dziejów i osiągnięć kulturalnych ziemiaństwa polskiego wydaje rocznik „Dobrzyckie Studia Ziemiańskie”. Do tej pory ukazały się cztery tomy wydawnictwa.
Rola kulturotwórcza[edytuj | edytuj kod]
Od 2003 r. organizowane są coroczne „Spotkania z klasyką” – impreza inaugurująca sezon, połączona z otwarciem wystaw czasowych. Odbywają się z tej okazji wykłady lub pokazy, a także koncerty muzyki klasycznej i rozrywkowej.
Cyklicznie odbywają się koncerty z Filharmonią Kaliską oraz impreza pod hasłem „Koncertowe Pożegnanie Lata”.
Muzeum bierze także udział w Festiwalu Muzycznym Południowej Wielkopolski.
We współpracy z Uniwersytetem Artystycznym w Poznaniu i Wydziałem Pedagogiczno-Artystycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Kaliszu organizowane są plenery malarskie, których owocem, prócz kilku wystaw poplenerowych, było wydanie w 2007 r. publikacji „Plenery malarskie w Dobrzycy”.
Od 2014 r. Muzeum organizuje coroczne plenery malarskie „Ziemiańskie klimaty”, podczas których zaproszeni artyści z różnych stron kraju tworzą obrazy poświęcone tematyce dworów i pałaców znajdujących się w południowo-wschodniej części Wielkopolski.
Każdego roku odbywa się „Pleszewsko-Dobrzycki Rajd Pojazdów Zabytkowych: Szlakiem Rezydencji Ziemiańskich”.
Ponadto w Muzeum odbywają się liczne konkursy dla młodzieży szkolnej, których celem jest propagowanie wiedzy na temat zachowanych parków dworskich oraz występującej w nich fauny i flory.
Zespół Pałacowo-Parkowy w Dobrzycy odwiedza rocznie do ok. 10 tys. osób, wśród których są zarówno turyści indywidualni, jak i grupy zorganizowane (w tym zwłaszcza szkoły, uniwersytety III wieku itd.)
Z Muzeum współpracuje również działające od 1990 r. Towarzystwo Miłośników Ziemi Dobrzyckiej.
Dyrektorzy[edytuj | edytuj kod]
- Michał Karalus (1988–1999, do 1995 jako Kierownik Oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu)
- Iwona Krawiec (1999–2003)
- Jan Bartczak (2003–2004)
- Wojciech Dąbrowski (2004–2015)
- Wiesław Kaczmarek (od 2015)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ R. Kąsinowska, Dobrzyca. Fortalicja. Pałac. Muzeum, Muzeum Zespół Pałacowo – Parkowy w Dobrzycy, Dobrzyca 2007, s. 229.
- ↑ R. Kąsinowska, op. cit., s. 232.
- ↑ I. Krawiec, Nowy gospodarz w dobrzyckim muzeum, [w:] Notatki Dobrzyckie, nr 24, listopad 2002, s. 62-63.
- ↑ Zamiast Muzeum Ziemiaństwa – Pałac Generała Dąbrowskiego w Winnej Górze. wrzesnia.info.pl, 2021-02-08. [dostęp 2023-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-07-28)].
- ↑ S. Borowiak, Ćwierćwiecze działalności Muzeum w Dobrzycy, [w:] Dobrzyckie Studia Ziemiańskie, nr 4, Dobrzyca 2014, s. 207.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Borowiak S., Ćwierćwiecze działalności Muzeum w Dobrzycy, [w:] Dobrzyckie Studia Ziemiańskie, nr 4, Dobrzyca 2014.
- Kąsinowska R., Dobrzyca. Fortalicja. Pałac. Muzeum, Muzeum Zespół Pałacowo – Parkowy w Dobrzycy, Dobrzyca 2007.
- Krawiec I., Nowy gospodarz w dobrzyckim muzeum, [w:] Notatki Dobrzyckie, nr 24, listopad 2002.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy
- Polskie Towarzystwo Ziemiańskie. ziemianie.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-04)].