Nethimer
Nethimer – władca jednego z plemion bałtyckich z początku XI wieku, wymieniony w Hystoria de predicacione episcopi Brunonis.
Przekaz[edytuj | edytuj kod]
Nethimer wspomniany jest tylko w jednym przekazie – krótkiej relacji o misji i męczeńskiej śmierci Brunona z Kwerfurtu, znanej jako Hystoria de predicacione episcopi Brunonis (Historia misji biskupa Brunona). Według informacji zawartych w samym tekście jego autorem jest mnich Wipert, towarzyszący Brunonowi w misji do Prus, który był jedynym ocalałym uczestnikiem wyprawy[1]. Wiarygodność przekazu Wiperta, a nawet sam fakt jego istnienia, były podawane w wątpliwość, jednak współcześnie wątpliwości te zostały złagodzone[2].
Zgodnie z relacją Wiperta Nethimer był królem (rex) w Prusach. Po udaniu się do tej krainy, Bruno wraz z kapelanami został pociągnięty przed jego oblicze, gdzie odprawił mszę i nauczał słowami ewangelii. Nethimer, po wysłuchaniu nauk, stwierdził, że miejscowi mają swoich bogów, którym ufają, i nie zamierzają ulegać słowom Brunona. Misjonarz nakazał przynieść wtedy bałwana, którego wrzucił do ognia. Wzburzony Nethimer kazał wrzucić w ogień samego Brunona. Stwierdził, że jeśli ogień spali misjonarza, to jego nauczanie jest zwodne, natomiast jeśli stanie się inaczej, to on i jego ludzie uwierzą. Bruno, ubrany w szaty biskupie, zasiadł na tronie w ogniu i siedział tam tak długo, aż kapelani zdążyli odśpiewać siedem psalmów. Król Nethimer, widząc cudowne zdarzenie, nawrócił się i przyjął chrzest pokutny wraz z trzystoma mężczyznami[3][4]. Później jednak Bruno został zabity przez innego miejscowego władcę[5].
Imię[edytuj | edytuj kod]
Pochodzenie imienia Nethimer nie jest jasne – dopatrywano się w nim języka słowiańskiego, bałtyckiego (pruskiego lub litewskiego), a nawet hybrydy prusko-skandynawskiej[6]. Na Pomorzu Zachodnim spotykane było imię Nedamer, Nedamir, wzmiankowane w żywocie Ottona z Bambergu, działającego na przełomie XI i XII wieku[7]. Według tego żywota Nedamir był bogatym mieszkańcem Wolina, który został wcześniej ochrzczony w Saksonii i jako potajemny chrześcijanin pomagał Ottonowi[6].
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Nieznane jest też dokładne miejsce misji i śmierci Brunona, a co za tym idzie przynależność etniczna Nethimera. Relacja Wiperta nie zawiera żadnych nazw miejscowych[8] poza ogólnym określeniem Prusy (Pruscia)[9]. Również sam Brunon w swoim Liście do króla Henryka II informował o zamiarze udania się z misją do Prus, jednak ówcześnie termin Prusowie był szeroki i obejmował różne ludy bałtyckie[10]. W innych przekazach na temat Brunona padają określenia, takie jak pograniczne Prus i Rusi (Kronika Thietmara), król Rusów (Piotr Damiani, określenie Russorum może być jednak zniekształconym Prussorum), Prusy i pogranicze Rusi oraz Litwy (Roczniki Magdeburskie, Roczniki Kwedlinburskie)[10]. Nethimer mógł więc być władcą któregoś z plemion bałtyckich: Prusów, Jaćwingów lub Litwinów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sosnowski 2012 ↓, s. 50.
- ↑ Sosnowski 2012 ↓, s. 51.
- ↑ Rutkowska-Płachcińska 2002 ↓, s. 33.
- ↑ Sosnowski 2012 ↓, s. 71-73.
- ↑ Sosnowski 2009 ↓, s. 59.
- ↑ a b Sosnowski 2012 ↓, s. 53.
- ↑ Rutkowska-Płachcińska 2002 ↓, s. 29.
- ↑ Rutkowska-Płachcińska 2002 ↓, s. 27.
- ↑ Sosnowski 2012 ↓, s. 71.
- ↑ a b Sas 2009 ↓, s. 60.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Anna Rutkowska-Płachcińska. Pasje świętych Wojciecha i Brunona z tzw. kodeksu z Tegernsee. „Studia Źródłoznawcze”. 40, s. 19-41, 2002. ISSN 0081-7147.
- Maksymilian Sas. Działalność św. Brunona z Kwerfurtu. „Teka Historyka”. 38, s. 32-95, 2009.
- Miłosz Sosnowski. Anonimowa „Passio s. Adalperti martiris” (BHL 40) oraz Wiperta „Historia de predication episcopi Brunonis” (BHL 1471b) – komentarz, edycja, przekład. „Rocznik Biblioteki Narodowej”. 43, s. 5-74, 2012. ISSN 0083-7261.