Obrzędy i praktyki związane z sanktuarium Kit Mikayi

Obrzędy i praktyki związane z sanktuarium Kit Mikayi

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Formacja skalna Kit Mikayi (2002)
Państwo	Kenia
Typ	niematerialne dziedzictwo kulturowe
Numer ref.	01489
Region	Afryka
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2019 na 14. sesji
Położenie na mapie Kenii Sanktuarium Kit Mikayi
Położenie na mapie Afryki Sanktuarium Kit Mikayi
0°07′03,5″S 34°32′26,3″E

{{UNESCO infobox}} Gołe linki: "link".

Obrzędy i praktyki związane z sanktuarium Kit Mikayi (ang. Rituals and practices associated with Kit Mikayi shrine) – tradycyjne rytuały ludu Luo zamieszkującego zachodnią Kenię, odbywające się w obrębie formacji skalnej (toru) Kit Mikayi uchodzącej za miejsce święte.

W grudniu 2019 roku decyzją obradującego w Bogocie Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego tradycja została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony.

Charakterystyka

Afrochrześcijański ołtarzyk wewnątrz sanktuarium Kit Mikayi (2021)

Sanktuarium Kit Mikayi stanowi skupisko skał znajdujących się w hrabstwie Kisumu, w dawnej prowincji Nyanza, położonych ok. 30 km na zachód od Kisumu, ok. 1 km na południe od drogi Kisumu–Bondo i ok. 3 km na północ od brzegu Jeziora Wiktorii. Nazwa świątyni oznacza w języku luo „kamień pierwszej żony”, a najważniejszym jej elementem jest jaskinia, do której prowadzi niewielki wąwóz.

Obrzędy związane z Kit Mikayi dotyczą klanu Seme oraz innych grup plemienia Luo, którym mieszkanie w pobliżu sanktuarium ma przynosić szczęście. Przedstawiciele tych społeczności w różnych celach przybywają do sanktuarium – m.in. w celu modlitwy, złożenia przysięgi, składowania kosztowności czy po prostu podziwiania naturalnego piękna skał. W Kit Mikayi odprawiane są również rytuały, jak np. modły o deszcz i obfite zbiory w obliczu suszy i zagrożenia klęską głodu. Tradycyjnie brali w nich udział zarówno mężczyźni, którzy zajmowali się rytualnym ubojem zwierząt ofiarnych, jak i kobiety o wyższym statusie społecznym, które tańczyły i śpiewały oraz gotowały potrawy obrzędowe, a także dzieci, które zdobywały praktykę i wiedzę o uroczystościach, obserwując je. Ceremoniom przewodniczą najstarsi spośród społeczności mężczyźni i kobiety ubrani w długie białe suknie i zakrywające całe ciało chusty. Sanktuarium odwiedzają również nowożeńcy, które wierzą, że wizyta i modlitwa w Kit Mikayi uczyni związek trwałym i szczęśliwym.

Do Kit Mikayi przybywają przedstawiciele różnych denominacji, wspólnot i sekt uznających je za miejsce święte. Wśród nich jest np. afrochrześcijańska sekta Legio Maria, która czci tu Matkę Boską i swojego założyciela, Melkiaha Ondetto, uważa wodę ze znajdującego się w jaskini strumienia za leczniczą (Pi Hawi – „święta woda”), a obok sanktuarium wybudowała własny kościół.

Świątynię poza Luo odwiedzają również przedstawiciele sąsiednich społeczności z Gem, Alego, Asembo i Sakwa oraz społeczności z Ugandy.

Zagrożenie

Współcześnie tradycji zagraża szereg czynników, m.in. coraz rzadsze odprawianie rytuałów (według stanu z 2015 roku ostatnie pełne obrzędy angażujące całą społeczność Seme odbyły się w 1987 roku) i coraz mniejsza liczba osób praktykujących i depozytariuszy tego dziedzictwa oraz ich starzenie się. Skutkuje to zanikiem wiedzy o obrzędach i stopniową utratą przez sanktuarium znaczenia i statusu miejsca świętego. Postępująca globalizacja i zmiana stylu życia młodszych pokoleń oraz powstawanie innych przestrzeni kulturowych w pobliżu świątyni, a nawet na jej terenie, również są czynnikami zagrażającymi tradycyjnym obrzędom i praktykom związanym z sanktuarium Kit Mikayi.