Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej
Rozgrywki okręgowe w Polsce organizowane są i zarządzane przez okręgowe związki piłki nożnej działające na terenie danego województwa lub obszaru określonego przez Polski Związek Piłki Nożnej lub reformy administracyjne.
Jako samodzielne stowarzyszenia związki określają własne cele i programy działania, struktury organizacyjne i kontrolujące. Oprócz szeroko rozumianej popularyzacji piłki nożnej (męskiej i żeńskiej) do zadań związków należy: organizacja okręgowych rozgrywek z wyłonieniem mistrzów i spadkowiczów, nadzór i kontrola przestrzegania obowiązujących przepisów gry i postanowień PZPN, opieka nad szkoleniem, sędziowaniem oraz piłką młodzieżową.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na przestrzeni lat dochodziło do wielu zmian administracyjnych, co za tym idzie także zmian okręgów piłkarskich. Zmiany dotyczyły także nazw, które pochodziły od stolicy województwa, a obecnie od nazwy danego województwa.
Rozwój organizacyjny Związku Piłki Nożnej wyglądał w największym skrócie tak:
- na zjeździe założycielskim PZPN (21–22 grudnia 1919) powołano komitety organizacyjne pięciu okręgów. Cztery z nich powstały w 1920, były to OZPN: krakowski (powstał jako pierwszy, zebranie inauguracyjne 15 lutego 1920), lwowski, poznański (istniejący od 1913 roku jako ZPTS, zmienił nazwę w marcu 1920), łódzki, warszawski.
- w 1922 powstały OZPN: górnośląski, lubelski, wileński.
- w 1923 powstał toruński OZPN, w październiku 1927 r. siedzibę przeniesiono do Bydgoszczy, a nazwę zmieniono na pomorski OZPN.
- w 1927 powstała Liga Państwowa (początkowo 14-drużynowa, ostatecznie 10-drużynowa), która po kilkumiesięcznym konflikcie z PZPN została ostatecznie uznana za jego autonomiczny okręg, wcześniej (10 marca) okręg górnośląski przemianowano na śląski.
- w 1928 powstał kielecki OZPN z siedzibą w Sosnowcu.
- w 1929 powstały poleski OZPN z siedzibą w Pińsku, wołyński OZPN z siedzibą w Równem oraz białostocki OZPN.
- w 1935 powstał stanisławowski OZPN (wcześniej istniał Podokręg Stanisławowski w ramach Lwowskiego OZPN).
- w 1937 zlikwidowano (w lipcu) kielecki OZPN i na jego miejsce powołano zagłębiowski OZPN z siedzibą w Sosnowcu; od 1929 Podokręg Zagłębiowski (z siedzibą w Będzinie) istniał przy Krakowskim OZPN[1].
Władze OZPN-ów miały decydujący i ostateczny głos co do rozgrywek A,B i C klasy. Nie odosobnione były przypadki wykorzystywania tego do zmian w ligowej tabeli po sezonie przy zielonym stoliku. Zdarzały się przypadki utrzymywania drużyn zasłużonych pomimo miejsca spadkowego itp.
Ilość OZPN-ów w latach:
- 1939 - 14 OZPN-ów
- 1945-1950 - 20 OZPN-ów
- 1950-1962 - 18 OZPN-ów (Okręg Zagłębiowski[2] istniał samodzielnie do 1962 roku.)
- 1962-1975 - 17 OZPN-ów
- 1975-1999 (1976-2000) - 49 OZPN-ów (Po reformie administracyjnej z 1975 wprowadzającej 49 województw nastąpiła reforma OZPN-ów, a ich liczba wyniosła również 49. Stan ten trwał do roku 1999, kiedy to przywrócono większe województwa i powołano 16 Okręgowych ZPN.)
- 1999 - 16 OZPN-ów (Nieistniejące OZPN działają jako podokręgi.)
Nazewnictwo i poziomy lig w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W polskiej piłce nożnej ukształtował się historyczny podział na rozgrywki ogólnokrajowe, makroregionalne oraz okręgowe. Poziom krajowy zarządzany jest przez PZPN, makroregionalny przez wyznaczone OZPN-y.
Poziomy krajowe nosiły nazwy Liga, później I i II liga, a obecnie Ekstraklasa, I, II liga.
Makroregionalne w zależności od roku była to III lub IV liga makroregionalna.
Rozgrywki okręgowe miały swój odmienny system nazewniczy, który był oparty o litery alfabetu A, B, C, D. Tutaj także dochodziło do korekt, kiedy to na krótko przechodzono do nazwy Klasa Wojewódzka, Klasa Powiatowa, klasa "M" lub I i II Klasa Wojewódzka. Przez kilkanaście lat funkcjonowały specjalne klasy "W" wiejskie dla klubów LZS. Podział alfabetyczny został uzupełniony o Ligę okręgową (klasę wojewódzką), potocznie zwaną "okręgówką" jako najwyższy poziom w danym okręgu. Obecnie poziomem tym jest IV liga okręgowa, która jest piątym poziomem rozgrywkowym w Polsce.
| Poziomy rozgrywkowe w Polsce - rok 2023 | ||
|---|---|---|
| Rozgrywki | P | Nazwa |
| Centralne | I | Ekstraklasa |
| II | I Liga | |
| III | II Liga | |
| Makroregionalne | IV | III Liga (4 grupy) |
| Okręgowe (16 okręgów)* |
V | IV Liga |
| VI | Klasa Okręgowa* | |
| VII | Klasa A* | |
| VIII | Klasa B* | |
| IX | Klasa C* | |
| (*) Różna ilość klas oraz grup w zależności od okręgu. W okręgach małopolskim, mazowieckim i wielkopolskim podział jest następujący: IV liga > V liga > Kl.Okr. > Kl. A, B. | ||
Rozgrywki okręgowe w latach[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Piłkarski podział II Rzeczpospolitej.
- ↑ Zagłębiowski Okręgowy Związek Piłki Nożnej – WikiZagłębie [online], wikizaglebie.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).