Orisza
Orisza (w języku joruba òrìṣà) – siły natury wyznawane w tradycji Joruby[1], bezpośrednia manifestacja najwyższego boga, nazywanego Olóòrun (Olódumàrè)[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wyznawanie oriszów wywodzi się z wierzeń afrykańskiego ludu Joruba. W okresie handlu niewolnikami kult ten rozprzestrzenił się również na znaczne obszary Ameryki Łacińskiej. Oriszaizm jest bardzo żywy zwłaszcza na Kubie (jako santeria) oraz w Brazylii, w ramach nurtów candomblé i batuque. Występuje także w mniejszym stopniu w innych krajach Ameryki. Wyznawanie oriszów nie wyklucza uczestnictwa w obrzędach innych religii, dlatego też wielu wyznawców uważa się także za katolików, utożsamiając orisza z niektórymi świętymi.
Panteon Joruba[edytuj | edytuj kod]
- Olodumare – najwyższy Bóg
- Olóòrun – manifestacja Olodumare
- Olóòfin – manifestacja Olodumare
- Òrunmílà – orisza zarządzający wyrocznią Ifá
- Ifá – utożsamiany z Duchem Świętym
- Eszu (Elégbá) – pierwszy stworzony òrìsà, orisza dróg i ruchu
- Ògún – orisza wojny, metalu, narzędzi pracy
- Òṣóòsì – orisza polowania i obfitości
- Òṣun – orisza miłości i małżeństwa
- Òṣáàlà – najstarszy z òrìsà, symbolizuje mądrość i zdrowie
- Sàngó – orisza burzy i sprawiedliwości
- Yèmọja – orisza rzeki Yèmọja w Nigerii i morza (w Nowym Świecie)
- Oya – orisza wiatru i zmarłych
- Aganjú – orisza wulkanów
- Odùdúwà – orisza śmierci
- Òlóòkun – orisza morza
- Obà(o)'lú'àiyé – orisza chorób
- Òriṣa Oko – orisza ziemi
- Erinlè – orisza medycyny i wróżbiarstwa
- Yéwà – orisza czystości niewieściej
- Òbbà – orisza wierności małżeńskiej
- Òsányìn – orisza roślin i przyrody
- Ìbejì – para bliźniąt – orisze szczęścia i pomyślności
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bogusław Kieżel, Interreligious Dialogue of the Catholic Church With the Candomblé Communities in Brazil, „Rocznik Teologii Katolickiej”, 13 (2), 2014, DOI: 10.15290/rtk.2014.13.2.08, ISSN 1644-8855 [dostęp 2021-10-06].
- ↑ Bogusław Kieżel, Fenomen religii afro – brazylijskich, „Studia Teologiczne Białystok Drohiczyn Łomża”, 26 (1), 2008, s. 225–246, ISSN 0239-801X [dostęp 2021-10-06].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- St. Piłaszewicz. Religie Afryki.Wydawnictwa UW : Warszawa 2000. ISBN 83-235-0073-8
- Wódz Fama, Fundamentals of the Yoruba Religion (Orisá Worship)
- James T. Houk, Spirits, Blood, and Drums: The Orisha Religion of Trinidad (Temple University Press, 1995.
- Baba Ifa Karade, The Handbook of Yoruba Religious Concepts.
- Raúl Cañizares|, Cuban Santeria