Orzechówek (powiat radomszczański)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Orzechówek
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

radomszczański

Gmina

Kobiele Wielkie

Strefa numeracyjna

44

Kod pocztowy

97-524[2]

Tablice rejestracyjne

ERA

SIMC

0543108

Położenie na mapie gminy Kobiele Wielkie
Mapa konturowa gminy Kobiele Wielkie, po lewej znajduje się punkt z opisem „Orzechówek”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Orzechówek”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Orzechówek”
Położenie na mapie powiatu radomszczańskiego
Mapa konturowa powiatu radomszczańskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Orzechówek”
Ziemia51°01′59″N 19°32′01″E/51,033056 19,533611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Orzechówek – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, w gminie Kobiele Wielkie[3][4], w dolinie rzeczki Orzechówki, na skraju zwartego kompleksu lasów radomszczańskich, na tzw. Wzgórzach Radomszczańskich. Poprzednio w gminie Dmenin.

Integralne części wsi Orzechówek
SIMC Nazwa Rodzaj
0543114 Kamionka część wsi
0543143 Wrony osada

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Wieść dawniej nosiła nazwę Orzechów Szlachecki.

Pierwsza wzmianka źródłowa dotycząca miejscowości pochodzi z 1388 r. i dotyczy sporu sądowego o przebieg granic pomiędzy Orzechowem a Orzechówkiem, a konkretnie obu brzegów rzeczki Orzechówki, przepływającej pomiędzy nimi. Spór sądowy wiedli Piotr Kolano – sołtys wsi królewskiej Orzechów z Albertem i Wawrzyńcem – właścicielami wsi Orzechówek. Powodem sporu było prawo do wykopania stawu rybnego, wykonania zastawek i wybudowania młyna[5]. W latach 1511–1518 wieś, wraz z czterema gospodarzącymi tam chłopami, była własnością Mikołaja Orzechowskiego[6]. Pod koniec XVIII w. należał do Ksawerego Turskiego herbu Rogala (ok. 1760–1820) – posła na sejm, stolnika szadkowskiego, krewnego bp. krakowskiego i księcia siewierskiego Feliksa Turskiego.

W 1827 r. było w Orzechówku 12 domostw i 88 mieszkańców, jako kolonia, wchodził w skład dóbr Dziepółć, w 1886 r. były 22 domostwa, 142 mieszkańców i 361 mórg ziemi, gdy w tym samym czasie osada karczemna miała 1 domostwo, 5 mieszkańców i zaledwie 3 morgi ziemi.

Obecnie w granicach Orzechówka znajdują się trzy dawne osady młynarskie: Kamionka, Rozpęd i Wrony.

Kamionka, dawna osada młynarska, należała do majątku w sąsiednim Strzałkowie i dzieliła jego losy. W I poł. XVI w. nosiła nazwę Młyn Kamienny. W poł. XVIII w. młyn ten prowadziła rodzina Brzezińskich a następnie Brel, zaś w II poł. XIX w. kolejno: Mastalerz, Żuławiński i Engel, a w XX w. Czajkowscy i Ciesielscy. W XIX w. osada wchodziła w skład dóbr rządowych Gidle[7].

Rozpęd dawna osada młynarska, należała do majątku w sąsiednim Cadowie. Od II poł. XVII w. do poł. XIX w. prowadziły dwie gałęzie rodziny Brel (Rozpędzcy oraz z Kijowa nad Wartą), następnie Starostka, zaś w I poł. XX w. Mazur i Janocha[8].

Wrony, dawniej osada młynarska, należała do majątku w sąsiednim Strzałkowie i dzieliła jego losy. W XIX w. osada wchodziła w skład dóbr rządowych Gidle. W 1895 r. miała 1 domostwo, 6 mieszkańców i 109 mórg ziemi. W XVIII w. młyn prowadziła rodzina Kochowskich zw. Wrońskimi, po nich do poł. XIX w, Starostowie zw. Starosteckimi. W I poł. XX w. Karniccy. Budynek młyna zachował się do chwili obecnej (nieczynny)[9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 93774
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 873 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. ↑ S.M. Zajączkowski, Zarys dziejów powiatu radomszczańskiego [w:] Zeszyty Radomszczańskie, t. II, 2008, s. 129.
  6. ↑ Br. Chlebowski (red.), Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII, s. 609.
  7. ↑ E. Bryl, M. Pawlikowski, Saga o młynach i młynarzach z rodziny Brel, Strzałków 2017, s. 30–31, 36, 65–66, 73, 83, 89, ISBN 978-83-933262-5-9.
  8. ↑ E. Bryl, M. Pawlikowski, Saga o młynach..., 2017, s. 49, 59, 60–62, 67, 73, 82, 87–88.
  9. ↑ E. Bryl, M. Pawlikowski, Saga o młynach..., s. 60, 73, 80, 82, 85, 87–88.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • hasło: Orzechówek al. Orzechówka [w:] Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII,
  • E. Bryl, M. Pawlikowski, Saga o młynach i młynarzach z rodziny Brel, Strzałków 2017, ISBN 978-83-933262-5-9,
  • T. Kuźnicki, Z dziejów młynarstwa Radomska i regionu, Radomsko 2009
Gmina Kobiele Wielkie
Siedziba gminy
Wsie
Kolonie
Osady leśne
Integralne
części wsi

Herb gminy Kobiele Wielkie

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Orzechówek_(powiat_radomszczański)&oldid=72546762”