Pałecznica rurkowata

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pałecznica rurkowata
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

pałecznicowate

Rodzaj

Typhula

Gatunek

pałecznica rurkowata

Nazwa systematyczna
Typhula fistulosa (Holmsk.) Olariaga
Mycotaxon 121: 41 (2013) [2012]
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałecznica rurkowata[1] (Typhula fistulosa (Holmsk.) Olariaga) – gatunek grzybów z rodziny pałecznicowatych (Typhulaceae)[2].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Typhula, Typhulaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1790 r. Theodor Holmskiold nadając mu nazwę Clavaria fistulosa. W 1972 r. Ronald Petersen, przeniósł go do rodzaju Macrotyphula, w 2012 r. Ibai Olariaga do rodzaju Typhula[2].

Niektóre synonimy naukowe[3]:

  • Clavaria fistulosa Holmsk. 1790
  • Clavariadelphus contortus (Holmsk.) Pilát
  • Clavariadelphus fistulosus (Holmsk.) Corner 1950
  • Clavariadelphus fistulosus (Holmsk.) Corner 1950 var. fistulosus
  • Clavariadelphus pseudocontortus Bon & Cheype 1987
  • Clavariella fistulosa (Holmsk.) P. Karst. 1881
  • Macrotyphula fistulosa (Holmsk.) R.H. Petersen 1972

Nazwę polską buławniczka rurkowata dla synonimu Macrotyphula fistulosa podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1985 r[4]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako buławka rurkowata, goździeniec okazały, goździeniec rurkowaty, buławnik rurkowaty[5]. Po przeniesieniu do rodzaju Typhula, wspomniane nazwy stały się niespójne z nazwą naukową, gdyż rodzaj ten w języku polskim określany jest jako pałecznica. Polska nazwa pałecznica rurkowata według atlasu grzybów na portalu www.grzybiarze.eu[1].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Owocnik

Owocnik cienki i wysmukły, do 300 mm wysoki, zazwyczaj jednak nie przekracza 20 cm wysokości. średnica 5- 10 mm[6]. Pałeczkowaty, wąsko maczugowaty czasem cylindryczny, smukły, wydłużony, początkowo bladożółty, z wiekiem ciemnieje i robi się żółtobrązowy, brązowawy, czerwonobrązowy do brązowego. Pojedynczy, nierozgałęziony, wierzchołek nierozdwojony, zaokrąglony lub szpiczasty. Wewnątrz pusty, ścianki cienkie[7]. Obłocznia, czyli warstwa hymenialna, znajduje się na zewnątrz owocnika, zajmując powierzchnie około 2/3 jego wysokości w górnej części. Wygląda jakby była lekko oprószona[8].

Trzon

Trzon jako taki nie występuje, lecz dolna część owocnika, około 1/3 jego wysokości przy podstawie, jest płonna – brak w niej hymenium, a więc nie wytwarza zarodników. Jej zabarwienie jest nieco ciemniejsze od reszty owocnika, a powierzchnia widocznie gładsza[8].

Miąższ

U młodych owocników jest twardy i sztywny, z wiekiem robi się bardziej miękki. Smak i zapach niewyczuwalne[9][8].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki gładkie, jajowate, hialinowe. O wymiarach 12-18 × 5-7 µm[9].

Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej i Europie[10]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[11].

Owocniki pojawiają się późną jesienią na starych dębowych i bukowych liściach; zwykle pojedynczo, rzadziej w małych grupkach[7].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Grzyb niejadalny[6]

Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]

Pałecznica rurkowata to grzyb o charakterystycznym wyglądzie i dużych rozmiarach. Inne gatunki podobnego pokroju wytwarzają znacznie mniejsze owocniki, o wymiarach rzędu kilku milimetrów do kilku centymetrów.

  • Buławniczka sitowata (Typhula filiformis) jest sporo mniejsza, tylko do 5 cm długości, jej owocniki są dużo węższe[7]. Rosnąca wśród opadłych liści czasami w setkach i tysiącach okazów[12].
  • Pałecznica skręcona (Typhula contorta) jest podobna, ale jej owocniki są mniejsze i skręcone wokół własnej osi[13][14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Atlas Grzybów [online], atlas.grzybiarze.eu [dostęp 2019-11-12].
  2. ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-11-17]. (ang.).
  3. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
  4. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  5. ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  6. ↑ a b Hagara, Ladislav, 1944-., Ottova encyklopedie hub, wyd. 1. české vyd, Praha: Ottovo nakladatelství, 2015, s. 603-604, ISBN 978-80-7451-407-4, OCLC 903090511 [dostęp 2018-11-17].
  7. ↑ a b c Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby : przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 196. ISBN 83-7319-976-4.
  8. ↑ a b c Javi Calvo Pérez, Typhula fistulosa, „Fungipedia” [dostęp 2018-11-17] (hiszp.).
  9. ↑ a b Marek Snowarski, Typhula fistulosa (buławka rurkowata) [online], www.grzyby.pl [dostęp 2018-11-17] (pol.).
  10. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-10-30].
  11. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  12. ↑ Joanna, grzybland – Buławka rurkowata [online], www.grzybland.pl [dostęp 2018-11-17].
  13. ↑ Atlas Grzybów [online], atlas.grzybiarze.eu [dostęp 2019-11-03].
  14. ↑ Marek Snowarski, Typhula contorta (buławka rurkowata odmiana skręcona) [online], www.grzyby.pl [dostęp 2018-11-17] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pałecznica_rurkowata&oldid=67946086”