Świętek krzyżaczek
| Panagaeus cruxmajor | |
| (Linnaeus, 1758) | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
świętek krzyżaczek |
Świętek krzyżaczek[1] (Panagaeus cruxmajor) – palearktyczny gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych (Carabidae).
Występuje w prawie całej Europie (w tym w Polsce), północnej Afryce, Azji Mniejszej, na Kaukazie i Syberii[2]. Owad osiąga 8–12 mm długości. Jego pokrywy są czarne z pomarańczowymi plamami, tworzącymi kontrastowy symetryczny wzór krzyża. Prowadzi nocny tryb życia, w dzień ukrywa się pod kamieniami i kawałkami drewna. Podobnym gatunkiem jest mniejszy Panagaeus bipustulatus, który preferuje jednak bardziej suche, nasłonecznione biotopy.
Jak u pozostałych przedstawicieli rodzaju, larwy są charakterystyczne, z długimi czułkami i cerci.
W Anglii ten gatunek chrząszcza jest rzadki i był wysoko ceniony przez XIX-wiecznych entomologów. Charles Darwin w liście do Leonarda Jenynsa opisał zdarzenie związane ze złapaniem osobnika świętka krzyżaczka w swoich latach studiów na Cambridge (około 1828 roku)[3]:
Muszę opowiedzieć Ci, co wydarzyło mi się na łące Cambridge w moich wczesnych latach jako entomologowi; pod kawałkiem kory znalazłem dwa biegacze (zapomniałem jakie) i złapałem jednego w jedną rękę, a drugiego w drugą, gdy nagle zobaczyłem wspaniałego Panagæus crux major. Nie mogłem się zdecydować na rezygnację z któregoś z biegaczy, a strata Panagæus w ogóle nie wchodziła w grę, zdesperowany delikatnie włożyłem jednego z biegaczy między zęby, gdy ku mojemu niewypowiedzianemu obrzydzeniu i bólowi ta mała nieuprzejma bestia strzyknęła mi w gardło swoim kwasem, a ja straciłem oba okazy Carabus i okaz Panagæus!
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Staněk J. V. (1990): Chrząszcze. Warszawa; Oficyna Wydawnicza „Delta W-Z”; s. 44.
- ↑ Biegaczowate, Carabidae (chrząszcze, Coleoptera) czterech Środowisk Biebrzańskiego Parku Narodowego.
- ↑ Letter 1009 – Darwin, C. R. to Jenyns, Leonard, 17 Oct 1846. [dostęp 2009-09-10]. Cytat: I must tell you what happened to me on the banks of the Cam in my early entomological days; under a piece of bark I found two carabi (I forget which) & caught one in each hand, when lo & behold I saw a sacred Panagæus crux major; I could not bear to give up either of my Carabi, & to lose Panagæus was out of the question, so that in despair I gently seized one of the carabi between my teeth, when to my unspeakable disgust & pain the little inconsiderate beast squirted his acid down my throat & I lost both Carabi & Panagæus! (ang.).