Parafia Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu
49°46′51″N 22°46′05″E/49,780833 22,768056 archikatedra przemyska - kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Zamkowa 3, |
| Data powołania |
1375 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Archidiecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół |
Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu |
| Proboszcz |
ks. prałat Mieczysław Rusin |
| Wezwanie |
Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela |
| Wspomnienie liturgiczne |
15 Sierpnia |
Położenie na mapie Przemyśla  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
| 49°46′51″N 22°46′05″E/49,780833 22,768056
| |
| Strona internetowa | |
Parafia Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Jana Chrzciciela w Przemyślu – parafia rzymskokatolicka należąca do dekanatu Przemyśl I w archidiecezji przemyskiej[1]. Erygowana w 1375 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza parafia z kościołem w Przemyślu powstała prawdopodobnie w II połowie X wieku w czasie przynależności tych terenów do czeskiej diecezji praskiej. Następnie król Bolesław Chrobry ufundował kościół grodowy na zamku. Przed 1080 rokiem w osadzie przy-grodowej został ufundowany prawdopodobnie przez króla Bolesława Śmiałego kościół parafialny pw. św. Mikołaja (którego fragmenty murów zachowały się pod prezbiterium obecnej katedry).
Rola kościoła parafialnego wzrosła w 1340 roku po przyłączeniu Przemyśla na stałe do Polski. Po erekcji diecezji przemyskiej ten kościół stał się katedrą, a parafia przemyska otrzymała nowy drewniany kościół pw. św. Piotra. W 1391 roku beneficjum parafii przemyskiej zostało wcielone do uposażenia kapituły katedralnej i od tego czasu jeden z kanoników był proboszczem parafii przemyskiej. W 1412 roku w skład parafii przemyskiej został przydzielony kościół pw. św. Mikołaja jako filialny, który w 1460 roku został rozebrany.
W latach 1460–1559 zbudowano obecną gotycką katedrę, która stała się także kościołem parafialnym, a parafia katedralną. Dotychczasowy kościół parafialny pw. św. Piotra w 1672 roku został rozebrany. Po oddaniu katedry do użytku była prowadzona przebudowa na styl barokowy i prace wykończeniowe.
3 maja 1744 roku odbyła się konsekracja katedry, której dokonał bp Wacław Hieronim Sierakowski. 15 sierpnia 1766 roku została koronowana cudowna figura Matki Bożej Jackowej z Dzieciątkiem[2]. W 1960 roku katedra otrzymała tytuł bazyliki mniejszej. 25 marca 1992 roku po ustanowieniu archidiecezji i metropolii przemyskiej, parafia stała się archikatedralną[3][4][5][6].
Parafia jest miejscem szczególnego kultu (figury) Matki Bożej Jackowej, św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara oraz bł. ks. Jana Balickiego. W archikatedrze znajdują się ich relikwie (doczesne szczątki)[7][8][9].
Na terenie parafii archikatedralnej jest 6 850 wiernych[10].
Proboszczowie parafii[11][edytuj | edytuj kod]
- ? –1878. ks. Józef Ziemiański.
- 1878–1886. ks. Jakub Glazer.
- 1886–1897. ks. Juliusz Paszyński.
- 1897–1901. ks. Jakub Federkiewicz[12].
- 1901–1909. ks. Karol Krementowski.
- 1909–1929. ks. Władysław Sarna[13].
- 1929–1935. ks. Konstanty Bieda.
- 1935–1949. ks. kan. Zygmunt Męski
- 1949–1958. ks. prał. Jan Grochowski[14].
- 1959–1977. ks. kan. Jan Bazan[15].
- 1977–1985. ks. prał. Edward Prędki[16].
- 1985–1995. ks. prał. Marian Burczyk.
- 1995–2002. ks. prał. Stanisław Cebula.
- 2002– nadal ks. prał. Mieczysław Rusin.
Zasięg parafii[edytuj | edytuj kod]
Do parafii należą wierni z Przemyśla (ulice: Akacjowa, Bakończycka, ks. Jana Balickiego, Ireny Benszówny, Biblioteczna, Biskupia, Bławatkowa, Chocimska, Fryderyka Chopina, Dionizego Czachowskiego, Czerwińska, Domowa, Plac Dominikański, Aleksandra Fredry, ks. Jakuba Federkiewicza, ks. Biskupa Karola Fischera, Grochowska (do numeru 20), Grodzka, gen. Stefana Grota - Roweckiego, Hubala, Władysława Jagiełły, Kapitulna (numery parzyste oraz numer 5), Kasztanowa, Katedralna (numery parzyste), Plac Katedralny, Piotra Kmity, Tadeusza Kościuszki, Krakusa, Królowej Jadwigi, Kupały, Waleriana Łukasińskiego, Jana Matejki, Mieszka I, Parkowa, Bł. Biskupa Józefa Sebastiana Pelczara (numery parzyste), Piasta Kołodzieja, Pikulicka, ks. Jerzego Popiełuszki, Przemysława, Witolda Regera, Mikołaja Reja, Tadeusza Rejtana, Rodzinna, Różana, Rynek (numery 15 – 20), Sanocka (numery 1 – 17), Zygmunta Sierakowskiego, Henryka Sienkiewicza, Skalna, Juliusza Słowackiego, Franciszka Smolki, Piotra Stachiewicza, Henryka Sucharskiego, Krystyna Szykowskiego, Sąsiedzka, Tatarska, Wandy, Bernarda Wapowskiego, Walerego Waygarta, Wybrzeże marszałka Józefa Piłsudskiego, Bohdana Zaleskiego, Zamkowa, Żołnierzy I Armii Wojska Polskiego (numery nieparzyste 1 – 3) i Żwirowa[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Opis dekanatu na stronie archidiecezji
- ↑ Matka Boża Jackowa
- ↑ Rocznik Archidiecezji Przemyskiej 1997 (s. 324–327) ISSN 1233-4685
- ↑ Archikatedra przemyska [online], Tygodnik Katolicki „Niedziela”. Niedziela przemyska 9/2017.
- ↑ W katedralnej wspólnocie [online], Tygodnik Katolicki „Niedziela”. Niedziela przemyska 43/2006.
- ↑ O parafii. Historia
- ↑ Matka Boża Jackowa [online], Parafia Archikatedralna w Przemyślu [dostęp 2023-09-01] (pol.).
- ↑ Św. Józef Sebastian Pelczar [online], Parafia Archikatedralna w Przemyślu [dostęp 2023-09-01] (pol.).
- ↑ Bł. Jan Wojciech Balicki [online], Parafia Archikatedralna w Przemyślu [dostęp 2023-09-01] (pol.).
- ↑ a b Rocznik Archidiecezji Przemyskiej 2015/2016 (s. 225–229) ISSN 1429-6314
- ↑ Duszpasterze. katedra-przemysl.pl. [dostęp 2017-01-03].
- ↑ ks. Jakub Federkiewicz
- ↑ ks. Władysław Józef Sarna
- ↑ ks. Prałat Jan Grochowski
- ↑ ks. Jan Bazan
- ↑ ks. Edward Prędki