Powiat buczacki (Galicja)

Powiat buczacki – dawny powiat kraju koronnego Królestwo Galicji i Lodomerii, istniejący w latach 1867–1918. Naczelnikiem powiatu był starosta. Siedzibą c.k. starostwa był Buczacz. Powierzchnia powiatu w 1879 roku wynosiła 11,271 mil kw. (648,53 km²), a ludność 88 239 osób. Powiat liczył 93 osady, zorganizowanych w 87 gmin katastralnych. Na terenie powiatu działały 3 sądy powiatowe – w Buczaczu, Jazłowcu i Monasterzyskach.

Na mocy uchwały Rady powiatowej z dnia 12 maja 1898 powiatowa Kasa Oszczędności w Buczaczu została otwarta 22 kwietnia 1899 na podstawie statutów zatwierdzonych reskryptem c.k. Namieśnictwa we Lwowie z dnia 16 września 1898 l. 81122.

Urzędnicy powiatowi

Starostowie

• Dionizy Tchórzewski (m.in. 1867, 1868, 1869, 1870, 1871, 1872, 1873, 1874, 1875)
• Leon Podwiński (m.in. 1876)
• Antoni Andaházy (1877, 1878, 1879)
• Stanisław Cieński – w 1879 został mianowany starostą powiatowym, jednak dobrowolnie zrezygnował z tego urzędu by zająć się administracją swych majątków (później – poseł do Rady Państwa z okręgu Stanisławów–Bohorodczany–Tłumacz–Buczacz VII kadencji)
• Norbert Lorsch (1882, 1883, 1884, 1885, 1886, 1887, 1888)
• Emil Schutt (1890, 1891, 1892, 1893, 1894, 1895, 1896)
• Czesław Niewiadomski, doktor (1897, 1898, 1899, 1900)
• Ludwik Bernacki (1901, 1902, 1903, 1904, 1905, 1906, 1907, 1908, 1909, 1910, 1911, 1912, 1913, 1914)
• Józef Dniestrzański (1918)

W latach m.in. 1880, 1881, 1889, 1916, 1917 przez pewien czas posada była opróżniona.

Komisarze rządowi

• Emil Krawczykiewicz (I kl. 1867, 1868)
• Juliusz Hornicki (m.in. w 1870, 1871, 1872, 1873)
• Józef Wołoszyński (1875, 1876, 1877)
• Ludwik Tluk-Toszonowicz (1878, w tym roku też zastępca prezydującego c.-k. powiatowej komisji szacunkowej w Buczaczu, w 1885 w powiecie staromiejskim)
• Józef Harasymowicz (1878, 1879, 1880, 1882)
• Stanisław Cieński (1882, 1883)
• Henryk Marcinkiewicz (1883, 1884, 1885, 1887, 1888, 1890, 1901 (starszy))
• Leopold Bełdowski (1901, starszy)
• Tadeusz Sozański (starszy kom-rz, 1909)
• Stanisław Gaweł (m.in. w 1909, 1911)
• Edward Zontak, doktor prawa (1911)

Sekretarze

• Aleksander Zieliński (m.in. w 1867, 1871, 1872, 1873, 1874, 1875)
• Benedykt Lewicki (1877, 1879, 1879, 1880)
• Hiacynt Zajączkowski (1883, 1885)
• Mieczysław Burzyński (m.in. w 1897)
• Antoni Sidorowicz (1901)
• Stanisław Biedermann (w 1902 koncepista Namiestnictwa, przeniesiony z Mościsk; w tym roku skazany na grzywnę w kwocie 20 kor. za obrazę kasjera na stacji kolejowej w Buczaczu)
• Antoni Nowotny (19021909)
• Antoni Śnieżek (przydzielony, w 1909)
• Adolf Morozowski (1911)

Sędziowie powiatowi w Buczaczu

• Franz (Franciszek) Richter (1867, 1868)
• Ludwik Repka (m.in. w 1869, 1871, 1872, 1875)
• Karol Hanik (m.in. 1881, 1884)
• Alfred Posóchowski (m.in. w 1891)
• Jakób Cetnarski – sędzia (m.in. w 1894), radca (1896, 1897)
• Teodor Markow – sędzia (m.in. w 1898, 1899, 1901, 1908, 1911), radca wyższego sądu krajowego Królestwa Galicji i Lodomerii.

Sekretarze

• Jan Gabrusiewicz (1901)

Adjunkci

• Leon Czechowicz (m.in. w 1868, 1869)
• Juliusz Moor (1871)
• Romuald Hauser (m.in. w 1871, 1872)
• Hieronim Wierzchowski (m.in. w 1899)

Aktuarzy

• Romuald Hauser, Leon Bachtałowski (1869)

Kanceliści

• Andrzej Kwiatkowski (1869)
• Michał Zakrzewski (1871)
• Stanisław Sawczyński (1871)
• Edward Bojakowski (1899, 1901)
• Izydor Petersil, Zygmunt Kok (1901)

Adwokaci

• Teodor Hubrich (lub Teodozy Hubrich) – dr prawa (1891, 1894, 1896, 1897, 1898), radny z pierwszego koła wyborczego Rady miejskiej w Buczaczu
• Izydor Ausschnitt (1899, 1901)
• Leon Alter, Izydor Ausschnitt, Jan Lisowski, Emanuel Meerengel, Emanuel Reiss, Henryk Stern (wszyscy – doktorzy prawa, 1901)

Notariusze

• Kost' Teliszewski (1899, 1901)

Lekarze

• Johann Wein – dr medycyny (m.in. w 1867)
• Alojzy Drozdziewicz – dr medycyny, m.in. w 1871, 1872, 1873, 1874, 1875, 1877
• Maks Rosner – dr medycyny (1879, 1880, 1881)
• Ferdynand Obtułowicz – m.in. w 1882, 1883, 1884, 1885, 1886, 1887, 1891, doktor medycyny, honorowy obywatel miast Buczacza, Jazłowca
• Mieczysław Hirschler – m.in. w 1892, 1893, 1894, 1896, 1898, 1899, 1900, 1901, 1902, 1903, 1904, 1905, 1906, 1907, 1908, starszy lekarz (1911), w 1881 – doktor medycyny, w latach 1882, 1883 – w Tłustem
• Franciszek Sękiewicz – dr medycyny
• Stanisław Janikiewicz – dr, starszy lekarz powiatowy (m.in. w 1915)

Adjunkci

• Bazyli Studziński (m.in. w 1867, 1869, 1871, 1872, 1873, 1875, 1877, 1879, 1880)
• Singer Wyssogórski Franciszek (Singer von Wysogórski Franz, m.in. w 1867, 1871)
• Karol Lenczewski (m.in. w 1875)

Praktykanci konceptowi

• Juliusz Zulauf (1877)
• Stanisław Linde (1879)
• Władysław Jaworski (przeniesiony z Żydaczowa w 1887)

Weterynarze

• Bazyli Maykowski (1901)
• Juliusz Strutynski (w 1906 przeniesiony do Przeworska)
• Anatol Proskurnicki (1909)

Oddział podatkowy

Nadinspektorze podatkowi

• Roman Jabłonowski (m.in. w 1875)

Inspektorze podatkowi

• Edmund Hiolski (1883)
• Alojzy Sonnewend (1885)

Urząd podatkowy

Poborcy

• Józef Przybylski (m.in. w 1875)
• Karol Schreyer (1883, urz. pod. II klasy), obywatel honorowy Mielca

Adjunkci

• Antoni Breiter (m.in. w 1875)
• Alojzy Wrzak (1883, 1885)
• Paweł Telakowski (1901)

Praktykanci

• Teofan Ostrowercha (1883)

Oddział budownictwa

• Andrij Kukurudza (m.in. w 1867)

Drogomistrzowie

• Leon Pełka (w Monasterzyskach, 1867)
• Józef Raszech (w Monasterzyskach, 1871)

Rada powiatowa

Prezesi Wydziału

• Krzysztof Błażowski (1869)
• Stanisław Pieńczykowski (1870)
• Stanisław Matkowski (1871, 1872, 1873, 1874)
• Edward Błażowski (m.in. w 1875, 1877, 1879, 1882, 1883, 1884)
• Władysław Czajkowski (1884, 1886)
• Władysław Wolański (m.in. w 1887, 1889, 1890, 1891)
• Jan Antoniewicz-Bołoz (1891, 1892, 1893)
• Maryan Błażowski (1897, 1899, 1901, 1911, 1913)
• Józef Wolgner (1914), 1918–1919?

Zastępcy prezesów Wydziału

• Witold Wolański (1869)
• Ignacy Cywiński (1870)
• Edward Błażowski (m.in. w 1871, 1872, 1873, 1874)
• Jan Kaliniewicz, ks. (m.in. w 1875)
• Stanisław Szawłowski (1877)
• Edward Krzyżanowski (1879, 1886, 1887, 1889, 1890, 1891, 1892, 1893, 1897, 1899, 1901)
• Artur Cielecki (m.in. w 1882, 1883)
• Władysław Czajkowski (1884)
• Józef Wolgner (1913)
• Władysław Maurycy Wolański (1914)

Członkowie Wydziału

• Edward Błażowski (m.in. w 1869)
• Władysław Czajkowski, Stanisław Matkowski, Kaspar Skotnicki (wójt), Stanisław Szawłowski, Władysław Wolański (1870)
• Jan Kaliniewicz, ks., Jan Manasterski, Ludwik Repka, Emeryk Romanowski, Stanisław Szawłowski (1872, 1873)
• Władysław Bogucki, Artur Cielecki, Władysław Czajkowski, Jan Manasterski, Izrael Herz Safrin (m.in. w 1875)
• Władysław Bogucki, Iwan Ciupyk, Władysław Czajkowski, Stanisław Matkowski, Bernard Stern (1879)
• Władysław Bogucki, Iwan Ciupyk, Władysław Czajkowski, Romuald Poniński, Bernard Stern (1882)
• Iwan Ciupyk, Bernard Stern, Romuald Poniński (1883, 1884)
• Jan Borkowski, Jan Manasterski, Albin Słoniecki, Władysław Wolański, Bernard Stern (1886)
• Marjan Błażowski, Jan Manasterski, Albin Słoniecki, Ludwik Szawłowski, Bernard Stern (1890, 1891)
• Marjan Błażowski, Jan Borkowski, Bernard Stern, Ludwik Szawłowski, 1 miejsce vacat (1892)
• Marjan Błażowski, Jan Manasterski, Bernard Stern, Ludwik Szawłowski, 1 miejsce vacat (1893)
• Jan Antoniewicz-Bołoz, Artur Cielecki, Jan Manasterski, Bernard Stern, Ludwik Szawłowski (1897, 1901)

Zastępcy członków Wydziału

• Maciej Andrzejowski, Władysław Czajkowski (1871)
• Nusin Pohorille (m.in. w 1875)
• Maryan Błażowski (1886)
• Oskar Potocki (1887, 1889)
• Józef Wolgner (1899)
• ks. Łeontyn Łuszpynski (1901)

Członkowie

• Romuald Morawski, Włodzimierz Morawski (1870)
• Maciej Andrzejowski (1871)
• Iwan Bociurko, Demko Łesiw (1872, 1873)
• Izrael Herz Safrin, burmistrz Monasterzysk, z grupy gmin miejskich (1874, 1875, 1876, 1877)
• Edward Krzyżanowski (1883, 1886)
• Artur Cielecki, Jan Ciupik, Mykoła Kosarczyn, Emil Potocki, Bernard Stern (1884)
• Iwan Ołesnycki (wzgl. Jan Oleśnicki, m.in. 1885)
• Chune Necheles, Józef Rosenbaum, Jonasz Sokal, Bernard Stern (wszyscy z grupy gmin miejskich w 1892)
• Izydor Ausschnitt, Dmytro Matuszewski (1901)
• Franciszek Zych – w 1911 jako przedstawiciel grupy gmin miejskich
• Pawło Kozar (1913)

Sekretarze

• Mieczysław Burzyński (m.in w 1887, 1892)
• Mieczysław Buczyński (m.in w 1901)

Zobacz też

• Powiat buczacki
• Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim

Bibliografia

• Skorowidz gminny Galicyi : opracowany na podstawie wyników spisu ludności z dn. 31.12.1900. Lwów, 1907, s. 101–112.
• Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: Drukarnia Dziennika Polskiego, 1879, s. 13.
• Wykupno ludzi z banki włościańskiego. „Kurjer Lwowski”. 154, s. 1, 5 czerwca 1891.
• Wniosek posła Dra Makucha i towarzyszy w sprawie rozdziału powiatu Buczacz na dwa powiaty Buczacz i Uscie zielone i w sprawie kreowania c. k.Starostwa w miejscowości Uscie zielone.