Preah Vihear
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Azja i Pacyfik |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2008 |
Położenie na mapie Kambodży  | |
 14°23′35,0″N 104°40′49,0″E/14,393056 104,680278
| |
Preah Vihear – hinduistyczna świątynia Śiwy na pograniczu Kambodży i Tajlandii, w Górach Dangrek, ok. 160 km na północny wschód od Angkor[1].
Świątynia została zbudowana przez Khmerów w latach 893 (budowę rozpoczął Jaszowarman I)[1]–1200 na krawędzi klifu[2] i poświęcona hinduskiemu bogu Śiwie, umieszczona na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO[3]. Znaczna część świątyni leży w gruzach, ale nadal jest miejscem pielgrzymek.
Świątynia leży w pobliżu granicy Kambodży z Tajlandią. Kambodża uznaje, że świątynia należy do jej prowincji Preah Vihear, a Tajlandia zalicza do terytorium własnej prowincji Sisaket. Świątynię kontroluje Kambodża, a Tajlandia zgłasza pretensje do niej i okolicznych obszarów.
W 1904 r. ustalono przebieg granicy między Indochinami Francuskimi a Syjamem działem wodnym między dorzeczami rzek Nam Sen i Mekong oraz rzeką Nam Moun. Delimitacje granicy przeprowadziła komisja dwustronna. Pomimo że traktat nie opisywał przynależności świątyni, komisja wielokrotnie przeprowadzała wizję lokalną celem wytyczenia linii działu wodnego. W 1907 r. rząd syjamski powierzył Francji wydanie oficjalnych topograficznych map granicy. Według tych map świątynia znalazła się po stronie kambodżańskiej. W 1941 r. Tajlandia zajęła część obszarów nadgranicznych, w tym także płaskowyż Preah Vihear, ale po wojnie wycofała się ze wszystkich z wyjątkiem świątyni. W 1949 r. Francja usiłowała uzyskać wyjaśnienie pobytu tajskich wojsk w świątyni, ale nie otrzymano odpowiedzi. Po uzyskaniu niepodległości w 1953 r. Kambodża usiłowała obsadzić świątynię, ale wobec obecności wojsk tajskich żołnierze kambodżańscy wycofali się, a Kambodża zażądała wyjaśnień. Tajlandia ponownie nie odpowiedziała na noty. W odpowiedzi władze Kambodży poskarżyły się instytucjom międzynarodowym[4], które przyznały Preah Vihear Kambodży, a w 1962 r. wojska tajskie wycofały się. Następnie w świątyni rezydowali Czerwoni Khmerzy; ostatnia ich grupa poddała się w grudniu 1998. W 2001 r. wojska tajskie odcięły dostęp do świątyni, gdyż sąd, przyznając Kambodży świątynię, nie rozstrzygnął przynależności terenów wokół niej, a jednocześnie jedyna droga do świątyni prowadzi od strony Tajlandii[3].
Gdy w czerwcu 2008 na wniosek Kambodży Preah Vihear znalazł się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, doszło do zaostrzenia sporu, a latem oba kraje wysłały w rejon budowli wojska[3]. 15 października 2008 w jej rejonie doszło do wymiany ognia, w wyniku której zginęło 2 kambodżańskich żołnierzy. Na początku 2011 r. miały miejsce kolejne dwa starcia, w których zginęło w sumie 27 żołnierzy obu stron.
Wizerunek świątyni widnieje na kambodżańskim banknocie o nominale 2000 rieli[2].
-
2000 kambodżańskich rieli
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b John Audric, Angkor i imperium khmerskie, Państwowy instytut wydawniczy, 1972, s. 41, ISBN 83-06-00090-0 (ang. • pol.).
- ↑ a b Susan Spano: Królestwo zamknięte w dżungli. [dostęp 2011-06-26]. (pol.).
- ↑ a b c TAJLANDIA / KAMBODŻA - świątynia PREAH VIHEAR - walki o dziedzictwo Khmerów. [dostęp 2011-06-26]. (pol.).
- ↑ Sprawa świątyni Preah Vihear (Kambodża vs Tajlandia, MTS, 1962 rok). [dostęp 2011-06-26]. (pol.).