Protekcjonizm

Protekcjonizm – pogląd gospodarczy którego celem jest ochrona produkcji i handlu krajowego przed konkurencją zagraniczną, głównie za pomocą ceł nakładanych na przywożone towary oraz koncesji i zakazów.

W stosunku do rynku krajowego głównym narzędziem tej polityki są cła przywozowe i cła eksportowe oraz subsydia. Ochrona produkcji krajowej może również dotyczyć rynków eksportowych, narzędziem ochrony są w tym przypadku premie eksportowe.

Niektóre kraje wykorzystują pozacelne formy protekcjonizmu, takie jak przepisy sanitarno-zdrowotne, przepisy o ochronie środowiska naturalnego w odniesieniu do towarów importowanych na ich terytorium.

Protekcjonizm może także dotyczyć ochrony waluty własnego kraju. Protekcjonizm walutowy (protectionism of the currency) polega na stosowaniu odpowiednich restrykcji, których celem jest sterowanie ruchem kursu rynkowego waluty w kierunku zgodnym z polityką gospodarczą rządu.

Za moment odwrotu od idei liberalnych i przejście do protekcjonizmu uznaje się rok 1873 i wybuch kryzysu gospodarczego.

Protekcjonizm często prowadził do wojny celnej: pomiędzy Francją i Włochami (1887-1898), pomiędzy Francją i Szwajcarią (1893-1895), pomiędzy Niemcami a Rosją (1893) oraz ostatnia najbardziej odczuwalna dla Europy, pomiędzy Ameryką a państwami Europejskimi (1930) tj."Ustawa Smoota-Hawleya" podpisana 17 czerwca 1930 roku w Stanach Zjednoczonych zwiększała do rekordowych poziomów cła na ponad 20 tysięcy towarów importowych czego min. efektem było spowolnienie gospodarcze i wzrost bezrobocia i jedną z kilku głównych przyczyn depresji w Niemczech.

W 1845 roku Frédéric Bastiat opublikował satyrę pt. Petycja producentów świec, wyśmiewającą politykę protekcjonizmu.

David Hume natomiast twierdził, że osiaganie stałej nadwyżki handlowej jest niemożliwe, ponieważ napływ pieniędzy do kraju spowoduje wzrost cen, a przez to towary stana się mniej konkurencyjne I spadnie eksport. Z tego powodu Hume sprzeciwiał się protekcjonizmowi.

Cele

• poprawa terms of trade (przy spełnieniu pewnych warunków co do popytu i podaży) – inna forma korzystnego wpływu protekcjonizmu na gospodarkę, dzieję się wtedy gdy eksporter zagraniczny po wprowadzeniu cła utrzymuje cenę na niezmienionym poziomie, bo spada cena importu netto (bez cła). Samo cło, tylko częściowo wliczone w cenę, również przyczynia się do poprawy terms of trade.
• powstrzymanie napływu taniej siły roboczej – ochrona przemysłu (szczególnie branży pracochłonnych) przed niskim kosztem zagranicznej siły roboczej (to stanowisko nie bierze pod uwagę tego, że niższy koszt pracy w mniej rozwiniętych krajach wiąże się często z mniejszą produktywnością, co sprawia że koszty wytworzenia jakiegoś produktu nie różnią się zbytnio)
• pomoc w przywróceniu pełnego zatrudnienia – gdy w gospodarce występuje bezrobocie, w modelu keynesistowskim przy spadku skłonności do importu (co osiągnąć można dzięki protekcjonizmowi) wzrasta wskaźnik mnożnika – powoduje to wyższy poziom popytu zagregowanego i zatrudnienia przy niezmiennym poziomie wydatków autonomicznych)

W krajach rozwijających się protekcjonizm jest niezbędnym elementem zabezpieczającym własny przemysł tych krajów przed importem tańszych i lepszych towarów zagranicznych, umożliwiającym własnym artykułom wejście na rynki światowe oraz właściwe wykorzystanie niewielkich zasobów dewizowych. Jednocześnie im słabszy gospodarczo kraj, tym mniej możliwości bronienia swej gospodarki przed "swobodną konkurencją" i zmuszony jest importować dobra inwestycyjne po narzuconych mu wysokich cenach, a zbywać surowce po cenach niskich.

Zobacz też

• bariery handlowe
• Światowa Organizacja Handlu
• interwencjonizm

Linki zewnętrzne

• Wyjaśnienie pojęcia „protekcjonizm” na portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2013-09-18].
• Wyjaśnienie pojęcia „protekcjonizm” na biznes.pwn.pl. [dostęp 2013-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013–09–21)].