Prythiwi
Prythiwi (dewanagari पृथिवी , trl. pṛthivī , ang. Prithivi) – bogini staroindyjska, będąca personifikacją ziemi[1] w hinduizmie wedyjskim. Porównywana bywa z grecką Gają i rzymską Tellus[2]. Jest symbolem nadziei i hojności (daje nasiona i owoce)[2] jak również odporności i cierpliwości (jako ta , która znosi rany zadawane przez rolników przy orce). Równocześnie jest wzorem uprzejmości i łagodności (odpłaca plonami za zranienia narzędziami rolniczymi)[2] . Uosabia cechy cierpliwości , macierzyństwa i mądrości[3] . Matka wedyjskich bogów, wszystkich ludzi, zwierząt i roślin. Postrzegana również jako opiekunka zmarłych[4].
Ikonografia
- Prythiwi zasadniczo uosoabia planetę.
- Bogini ta bywa też przedstawiana jako krowa Priśni, poszukująca opieki Brahmy (hinduistycznego boga stwórcy). Priśni jest opisywana jako wielobarwna.
- Inna postacią symbolicznie reprezentującą Prythiwi jest brzemienna życiodajnym deszczem chmura[3] .
Imię
Znaczenie sanskryckiego imienia prythiwi objaśnia się jako: olbrzymia,[5] szeroka[6], rozległa; ziemia[7] , obszerna[3] . Imię Prythiwi bywa używane w znaczeniu natura, co ma oddawać jej rolę jako matki wszystkich ludzi , zwierząt i roślin[2] .
Inne imiona
- Priśni – symbolizująca Prythiwi postać krowy[5]
- Urwi[5] (obszerna)
- Ardźuni (lśniąca)
- Mahi (wielka)[3] .
Rodzina i postacie powiązane
Prythiwi bywa nazywana córką wieszcza Prythu[2] .
Partnerzy
Wśród jej małżonków wymienia się bogów o imionach :
Potomstwo
Wśród dzieci bogini wymieniane są szczególnie bóstwa:
Podaje się jednak zasadniczo, że Prythiwi jest matką wszystkich istot żywych[8] szczególnie ludzi , zwierząt i roślin. Czasami jest też określana matką wszystkich bogów[2] .
Recepcja w pismach hinduistycznych
Wedy
Prythiwi w wedach jest bóstwem mało znaczącym. Jej imię pojawia się najczęściej wewnątrz formy Djawaprythiwi . To androgyniczna postać o imieniu będącym złożeniem z imieniem nieba Diw (Djaus). Para niebo-ziemia istniała przed stworzeniem . Postacie małżonków rozdzielił Indra z użyciem centralnego (axis mundi) kosmicznego słupa[3] . Deszcz spadający na ziemię, jako nasienie Diwa zapłodnił Prythiwi i stała się matką wszystkich żywych istot[9] .
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Andrzej Ługowski: Prythiwi. W: Słownik mitologii hinduskiej. Andrzej Ługowski (red.nauk.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1994, s. 146, seria: Świat Orientu. ISBN 83-86483-20-2.
- ↑ a b c d e f Prithiwi. W: Jan Knappert: Mitologia Indii. Maciej Karpiński (tłum.). Wyd. 1. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 1996, s. 271, seria: Mity i legendy świata. ISBN 83-7120-180-X.
- ↑ a b c d e f Prythiwi. W: Religia – encyklopedia PWN. Tadeusz Gadacz, Bogusław Milerski (red. nauk.). Wyd. 1. T. 8. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 285. ISBN 83-01-14039-9.
- ↑ 3.2.2. Prythiwi. W: Barbara Grabowska: Ćandi, Sati, Parwati. Z dziejów literatury indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 44. ISBN 978-83-235-0846-5.
- ↑ a b c Prithiwi , tł. Cezary Galewicz. W: Louis Frédéric: Słownik cywilizacji indyjskiej. Przemysław Piekarski (red. nauk.). Wyd. 1. T. 2. Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 1998, s. 123, seria: Słowniki Encyklopedyczne "Książnicy". ISBN 83-7132-370-0.
- ↑ Prythiwi. W: Andrzej M. Kempiński: Słownik mitologii ludów indoeuropejskich. Wyd. 1. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1993, s. 353. ISBN 83-85066-91-8.
- ↑ Prythiwi. W: Andrzej M. Kempiński: Słownik mitologii ludów indoeuropejskich. Wyd. 1. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1993, s. 353. ISBN 83-85066-91-8.
- ↑ Prythiwi. W: Andrzej M. Kempiński: Słownik mitologii ludów indoeuropejskich. Wyd. 1. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1993, s. 353. ISBN 83-85066-91-8.
- ↑ Prythiwi. W: Andrzej M. Kempiński: Słownik mitologii ludów indoeuropejskich. Wyd. 1. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1993, s. 353. ISBN 83-85066-91-8.