Przedmieście św. Katarzyny w Toruniu
53°00′46″N 18°36′52″E/53,012778 18,614444| Osiedle Torunia | |
 Fragment zabudowy Przedmieścia św. Katarzyny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
| 53°00′46″N 18°36′52″E/53,012778 18,614444
| |
Przedmieście św. Katarzyny w Toruniu (Wilhemstadt) – część śródmieścia Torunia, zbudowana pod koniec XIX wieku[1]. Do głównych ulic przecinających lub stanowiących granice Przedmieścia św. Katarzyny należy: Dąbrowskiego, Gregorkiewicza, Dobrzyńska, Skrzyńskiego, Piastowska, Jęczmienna, plac św. Katarzyny, Poniatowskiego, Kazimierza Jagiellończyka, plac 18 Stycznia, Szumana, Warszawska, Szpitalna, Wola Zamkowa, Jakuba, Wały gen. Sikorskiego[2][1]. W zaborze pruskim główną ulicą była Wilhelmstrasse, ob. ul. Piastowska[3]. Obecnie główną ulicą Przedmieścia jest ul. Warszawska[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Idea rozbudowy Torunia w kierunku północno-wschodnim pojawiła się pod koniec lat 70. XIX wieku[4]. Wcześniej na tym obszarze mieściło się słabo zurbanizowano Przedmieście Nowego Miasta. W 1884 roku Przedmieście włączono w granice Torunia[1]. Prace przygotowawcze pod budowę Przedmieścia prowadził Urząd Królewskiej Fortyfikacji[4]. Przedmieście miało służyć głównie wojsku oraz pracownikom kolei[5]. Dwa wschodnie kwartały przeznaczono do celów mieszkalnych, w północnej zlokalizowano koszary, magazyny prowiantowe oraz budynki gospodarcze i administracyjne dla wojska[2]. W 1888 roku zbudowano dworzec Toruń Miasto[6]. Pod koniec lat 90. XIX wieku rozpoczęto budowę czteropiętrowych kamienic czynszowych. W północno-zachodniej części Przedmieścia, w okolicach domu Leona Szumana wybudowano szkołę średnią dla chłopców oraz rozbudowano szpital wojskowy. W 1894 roku w centrum placu rozpoczęto budowę kościoła garnizonowego[7]. Poświęcony 21 grudnia 1897 roku kościół zdominował wygląd Przedmieścia[7][8]. Projekt zagospodarowania Przedmieścia zakończono w 1903 roku[7].
W okresie międzywojennym Przedmieście św. Katarzyny zamieszkali głównie urzędnicy i wojskowi. W następnych latach najliczniejszą grupą społeczną byli rzemieślnicy[9].
Wybrane obiekty[edytuj | edytuj kod]
- kościół św. Katarzyny – zbudowany w latach 1894–1897[7][8]
- dworzec kolejowy Toruń Miasto – oddany do użytku w 1888 roku[6]
- kamienica przy pl. św. Katarzyny 4 – siedziba Studia Pomorskiej Rozgłośni Polskiego Radia[1]
- kamienica przy pl. św. Katarzyny 5[1]
- kamienica przy pl. św. Katarzyny 7[1]
- dawna Szkoła Średnia dla Chłopców przy pl. św. Katarzyny 8[1]
- kamienica przy ul. Warszawskiej 2 – zbudowana w latach 1896–1897[1]
- kamienica przy ul. Warszawskiej 8 – zbudowana w 1898 roku[1], w latach 1942–1945 Sztab Komendy Okręgu Pomorze Armii Krajowej[10]
- Dom Żołnierza przy ul. Warszawskiej 11 – oddany do użytku w 1933 roku[1]
- pomnik generała Józefa Hallera – położony u zbiegu pl. św. Katarzyny i ul. Piastowskiej, odsłonięty 13 sierpnia 2012 roku[1]
- pomnik Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej – położony przed kościołem, odsłonięty 3 maja 1927 roku[1]
- pomnik ku czci dowódców Okręgu Pomorskiego ZWZ-AK – położony za kościołem, odsłonięty 27 września 2008 roku[1]
- dom rodziny Szumanów przy ul. Leona Szumana 2[1]
- dawny Inspektorat Kolei Królewskiej przy pl. 18 Stycznia 4[1]
- kamienica przy ul. Kazimierza Jagiellończyka 4[1]
- Muzeum Twierdzy Toruń przy ul. Wały gen. Sikorskiego 23/25[1]
- Schron podwalniowy „Bateria Dobrzyńska” przy ul. Wały gen. Sikorskiego 26/28[1]
- dawne koszary Kaszownika przy ul. Wały gen. Sikorskiego 29[1]
- dawny szpital wojskowy przy ul. Dąbrowskiego 1[1]
- obszar dawnych koszar piechoty – mieści się w kwartale między ul. Dobrzyńska – pl. św. Katarzyny – ul. Gregorkieiwcza – ul. Wały gen. Sikorskiego, został zbudowany w latach 1880–1882[1]
- dwa domy dla wyższej kadry oficerskiej przy ul. Dobrzyńskiej 6 – zbudowane w 1905 roku[1]
- dawny Urząd Królewskiej Fortyfikacji przy ul. Wola Zamkowa 19[1]
- dawny Hotel Dworcowy przy ul. Piastowskiej 7[1]
- dom mieszkalny Funduszu Kwaterunku Wojskowego przy ul. Gregorkiewicza 9[1]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Arkadiusz Skonieczny: Przedmieście św. Katarzyny (Wilhelmstadt). toruntour.pl, 2020-11-03. [dostęp 2024-02-07].
- ↑ a b Kucharzewska 2004 ↓, s. 79.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 81.
- ↑ a b Kucharzewska 2004 ↓, s. 76.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 77.
- ↑ a b Kucharzewska 2004 ↓, s. 63.
- ↑ a b c d Kucharzewska 2004 ↓, s. 80.
- ↑ a b Birecki 2011 ↓, s. 323.
- ↑ Filipski 2016 ↓, s. 115.
- ↑ Skerska 2019 ↓, s. 62.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Birecki: Architektura i sztuka ewangelicka w Toruniu w XIX i XX wieku. W: Ewangelicy w Toruniu (XVI-XX w.). Jarosław Kłaczkow (red.). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2011. ISBN 978-83-7780-051-5.
- Łukasz Filipski. Socjotopografia Torunia w okresie międzywojennym w świetle analizy ksiąg adresowych z 1923 i 1932 roku. „Rocznik Toruński”. 43, 2016.
- Joanna Kucharzewska: Architektura i urbanistyka Torunia w latach 1871-1920. Warszawa: Neriton, 2004. ISBN 838897369X.
- Elżbieta Skerska. Kamienica na Warszawskiej 8. Sztab Komendy Okręgu Pomorskiego Armii Krajowej w latach 1942–1945. „Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej”. 69, 2019. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. ISSN 1732-1913.
| Części |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Osiedla (wybrane) |
|
