Psychorealizm- realizm psychologiczny
Psychorealizm (realizm psychologiczny) – kierunek w literaturze i malarstwie kształtujący się od lat 70. XIX w.[1] i ostatecznie zdeterminowany rosnącą popularnością teorią psychoanalizy na przełomie XIX i XX w.
Realizm psychologiczny bada wewnętrzne zmagania bohaterów, aby wyjaśnić ich działania. Jednocześnie maluje obraz ich świata, który jest widziany poprzez analizę ich kondycji psychicznej, emocjonalnej i wyzwolonych przez nie działań, bada także ich konsekwencje w ujęciu jednostki i społecznym[2].
Wpływ psychoanalizy na gatunki sztuk pięknych[edytuj | edytuj kod]
Od czasu wprowadzenia przez Freuda psychoanalizy klinicznej i jej zastosowania w naukach humanistycznych i innych dziedzinach, począwszy od lat pięćdziesiątych XX wieku, opublikowano wiele książek o sztuce i psychoanalizie[3]. Późniejsze publikacje omawiają nieco inne podejście do sztuki i psychoanalizy. Niektórzy zajmują się recepcją dzieł[4], inni specyficznymi tematami psychoanalitycznymi, takimi jak sny, kompleks Edypa itp.[4], interdyscyplinarnym podejściem do kultury, polimorficznym, perwersyjnym charakterem twórczości[5] oraz nowoczesne podejścia psychoanalityczne[styl do poprawy] stosowane w sztuce nowoczesnej i współczesnej[6]. Zwykle zajmują się one różnymi szkołami psychoanalizy stosowanej w sztuce, przy czym historycy sztuki na ogół skupiają się na konkretnych dziełach sztuki i poszczególnych artystach, a psychoanalitycy na procesie twórczym, chociaż w niektórych przypadkach obie te dziedziny nakładają się i wzmacniają[potrzebny przypis]
Według badań związek psychoanalizy ze sztukami pięknymi może być dzielony na trzy główne kategorie:
- psychobiografia, w której życie artysty jest bezpośrednio związane z jego twórczością;
- psychoikonografia, w której ikonografia dzieła jest zdeterminowana konwencją i tematem i może być analizowana psychologicznie (psychoikonografia może także dać wgląd w dzieła sztuki, gdy życie artysty jest dobrze znane i można je powiązać ze znaczeniem wyobrażeń);
- pochodzenie i natura kreatywności i symbolizacji. Związek psychoanalizy ze sztukami pięknymi opisywany jest między innymi w publikacji Ernsta Krisa[potrzebny przypis]
W literaturze[edytuj | edytuj kod]
Przedstawicielami realizmu psychologicznego w literaturze byli m.in. Fiodor Dostojewski, Henry James, Charles Dickens, Gustave Flaubert, Walt Whitman oraz Edith Wharton, Samuel Beckett. Za prekursora tego kierunku uważa się Henrego Jamesa. Znaczący wpływ miała dysputa przeprowadzona przez pisarza wraz z H.G. Wellsem. Dotyczyła ona zestawienia poglądów o fantastyce naukowej i na temat granic powieści. Teoretyk literatury apelował do pisarza, aby ten porzucił kaznodziejstwo i zajął się subtelnościami osobowości postaci[7][8][9].
W malarstwie[edytuj | edytuj kod]
W odniesieniu do tradycji malarstwa XIX w. czerpie on z dorobku realistów – w tym np. Gustave'a Courbeta, Honore Daumiere czy Józefa Chełmońskiego. Przekłada się on także na inne dziedziny, np. malarstwo. Tematyka ta jest spójna z american scene painting i social realism. Korzysta on z rozbudowanego języka symbolizmu, realizmu, a także hiperrealizmu. Kompozycja obrazów budowana jest nieoczywistym zestawieniem figuracji i przedmiotów dnia codziennego. Psychorealizm jako kierunek malarstwa współczesnego, reprezentowany jest przez artystów Krzysztofa Powałkę i Michała Powałkę[10][11][12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Debashish Sen, Psychological Realism in 19th Century Fiction: Studies in Turgenev, Tolstoy, Eliot and Brontë, Cambridge Scholars Publishing, 10 grudnia 2019, ISBN 978-1-5275-4455-0 [dostęp 2023-12-08] (ang.).
- ↑ Ryszard Handke, Lech Jęczmyk, Barbara Okólska (red.), Spór o SF: antologia szkiców i esejów o science fiction, SF [Science Fiction] / Wydaw. Poznańskie, Poznań: Wydaw. Poznańskie, 1989, ISBN 978-83-210-0815-8 [dostęp 2023-12-09].
- ↑ Weibing Shi i inni, Correction: Comparative Genomic Analysis of the Endosymbionts of Herbivorous Insects Reveals Eco-Environmental Adaptations: Biotechnology Applications, „PLoS Genetics”, 9 (2), 2013, DOI: 10.1371/annotation/91a25db3-8127-42c7-baa0-ce398a2857a6, ISSN 1553-7404.
- ↑ a b Ellen Handler Spitz, Art and Psyche: A Study in Psychoanalysis and Aesthetics, Yale University Press, 1985, ISBN 978-0-300-04620-5 [dostęp 2023-12-09] (ang.).
- ↑ Seymour Howard, Eros, Empathy, Expectation, Ascription, and Breasts of Michelangelo (A Prolegomenon on Polymorphism and Creativity), „Artibus et Historiae”, 22 (44), 2001, s. 79, DOI: 10.2307/1483715, JSTOR: 1483715.
- ↑ Maria Walsh, Art and psychoanalysis, London, New York: I.B. Tauris, 2013, ISBN 978-1-84885-797-1 [dostęp 2023-12-09].
- ↑ Md. Mahroof Hossain, Interactive teaching and problems in perspective of Bangladesh, „IOSR Journal of Research & Method in Education (IOSRJRME)”, 4 (4), 2014, s. 14–17, DOI: 10.9790/7388-04431417, ISSN 2320-737X.
- ↑ Wendy J. Katz, Previously Undocumented Art Criticism by Walt Whitman, „Walt Whitman Quarterly Review”, 32 (4), 2015, s. 215–229, DOI: 10.13008/0737-0679.2171, ISSN 0737-0679.
- ↑ DOUGLAS A. NOVERR, JASON STACY, Introduction:, University of Iowa Press, xi–xxxiv, DOI: 10.2307/j.ctt20p585k.4, JSTOR: j.ctt20p585k.4 [dostęp 2023-12-13].
- ↑ Laurie Schneider Adams, Art and Psychoanalysis, 8 marca 2018, DOI: 10.4324/9780429502200.
- ↑ Jacques Schnier, Ernst Kris, Psychoanalytic Explorations in Art, „College Art Journal”, 13 (1), 1953, s. 55–57, DOI: 10.1080/15436322.1953.11465833, ISSN 1543-6322.
- ↑ Heidegger’s Thinking of Being, University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State University Press, 1986. —— Postponements: Woman, Sensuality and Death in Nietzsche, Bloomington: Indiana University Press, 1986. —— Of Memory, Reminiscence, and Writing: On the Verge, Bloomington: Indiana University Press, 1990. —— Daimon Life: Heidegger and Life-philosophy, Bloomington: Indiana University Press, 1992. * * *, Routledge, 31 stycznia 2002, s. 170–184, DOI: 10.4324/9780203049129-19, ISBN 978-0-203-04912-9.