Rękopis znaleziony w butli

Rękopis znaleziony w butli

MS. Found in a Bottle

Ilustracja do Rękopisu znalezionego w butli
Autor	Edgar Allan Poe
Typ utworu	nowela
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Data wydania	1833

Rękopis znaleziony w butli (ang. MS. Found in a Bottle) – nowela amerykańskiego pisarza Edgara Allana Poe. Została po raz pierwszy opublikowana na łamach Baltimore Saturday Visiter 19 października 1833 roku.

Opis fabuły

Anonimowy narrator, rozstając się z rodziną i krajem, wypływa jako pasażer na pokładzie statku transportowego z Batavii (teraz znanej jako Dżakarta, w Indonezji). Po kilku dniach podróży uderza w niego potężna fala, która porywa wszystkich poza narratorem i starym Szwedem. Niesieni przez tajfun dalej w stronę południową, zderzają się z wielkim czarnym galeonem. Tylko narrator jest w stanie resztą sił wdrapać się na pokład. Na statku widzi on członków załogi w podeszłym wieku, którzy nie dostrzegają jego obecności. Z kajuty kapitana kradnie przybory do pisania, w celu prowadzenia dziennika (tytułowego manuskryptu), po czym postanawia umieścić go w butli i wrzucić do morza. Statek płynie w kierunku południowym a gdy zbliża się do Antarktydy, załoga, mimo perspektywy zniszczenia, zdaje się wykazywać oznaki nadziei. Ostatecznie jednak galeon wpływa między jej potężne lody, gdzie zaczyna wciągać go ogromny wir wodny.

Tematyka

Rękopis znaleziony w butli jest jedną z opowieści morskich Poe, obok W bezdni Maelströmu i Przygód Artura Gordona Pyma. Specyfika tej przerażającej historii bierze się z naukowych wyobrażeń i opisów fizycznego świata wykraczającego poza limity ludzkiej eksploracji. Podkreśla idee, zakomunikowane już na początku opowieści, kiedy to narrator zapowiada swoje oddanie realizmowi. Ów realizm zatraca się w otchłani wiru wodnego, jak i przypuszczalnie życie w niej traci również on sam.

Interpretacja

Nowela bazuje po części na historii o Latającym Holendrze, jak również zawiera sugestie zgodne z ówczesną teorią pustej Ziemi Johna Clevesa Symmesa Jr. W jej myśl Ziemia jest pusta i ma otwory w biegunie północnym i południowym, w które miał się wlewać ocean. Oba motywy są razem skomponowane w symfonię strachu. W jakiej formie Poe poznał legendę o Latającym Holendrze nie jest jasne, możliwe, że dzięki tłumaczeniu Wilhelma Hauffa pt. Gespensterschiff. Kto szuka symboli w opowieści, nie przejdzie obojętnie obok obu statków i ich „pękatej kobiecości”, w której narrator szuka schronienia. Po śmierci matki Poe został sierotą i był oddany na wychowanie do rodziny zastępczej. Jak wiadomość w butelce mogła uciec wirowi, w który wpadł statek, nie zostało przez autora wyjaśnione.

Publikacja

Baltimore Saturday Visiter z 19 października 1833 roku.

Na łamach Baltimore Saturday Visiter 15 czerwca 1833 roku, wydawcy Charles F. Cloud i William L. Pouder zapowiedzieli nagrody w wysokości 50 dolarów za najlepszą tekst pisany prozą i 25 dolarów za najlepszy wiersz, nie przekraczające 100 linijek i nadesłane w terminie do 1 października 1833 roku. Poe zgłosił Rękopis znaleziony w butli obok pięciu innych. Jury w składzie John Pendleton Kennedy, Dr. James Henry Miller i John H. B. Latrobe spotkało się w domu Latrobe'a i jednogłośnie wybrało nowelę Poe jako najlepszą. Nagroda została ogłoszona 12 października, a przedruk znalazł się w następnym wydaniu z 19 października z uwagą, że „Przedłożona historia została wybrana i nagrodzona przez komitet 50 dolarami. Jest ona bardzo obrazowa jeśli chodzi o styl jej kompozycji”. Poe zgłosił się również do konkursu z wierszem The Coliseum, który został opublikowany kilka dni później, jednak nie wygrał nagrody.

W artykule z Philadelphia Saturday Museum z 4 marca 1843 roku, Henry B. Hirst wspomniał, że także Timothy Shay Arthur brał udział w owym konkursie.

Rękopis znaleziony w butli został przedrukowany w People's Advocate w Newburyport 26 października.

Miał on być także częścią kolekcji zwanej Tales of the Folio Club. Folio Club był zaplanowany jako fikcyjne literackie stowarzyszenie. Idea była podobna w niektórych aspektach do tej z Opowieści kanterberyjskich autorstwa Geoffreya Chaucera. Raz w miesiącu każdy członek prezentowałby swoją historię. Saturday Visiter opublikował reklamę wzywającą prenumeratorów do ich kupna w cenie 1 dolara za sztukę. Jednak tydzień później gazeta ogłosiła, że autor wstrzymał się, wyjaśniając, że jego historie miały być wydrukowane w Filadelfii.

Literatura

• a b Edgar Allan Poe (2000). Thomas Ollive Mabbott. ed. Tales and Sketches: 1831-1842. University of Illinois Press. pp. 30, 31. ISBN 0-252-06923-4.
• Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. Checkmark Books, 2001.
• Edgar Allan Poe (1990). Stuart Levine and Susan Levine. ed. The Short Fiction of Edgar Allan Poe: An annotated edition. University of Illinois Press. p. 630. ISBN 0-252-06125-X.
• Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. Harper Perennial, 1991. pp. 90–93.

Linki zewnętrzne

• Rękopis znaleziony w butli w serwisie Wolne Lektury