Robert Domański
 porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 stycznia 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1996 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1940–1947 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
d-ca drużyny dywersyjno-minerskiej |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Robert Domański ps. „Jarach”, „Florian” (ur. 1 stycznia 1925, zm. 1995) – żołnierz Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej i Związku Odwetu na Zamojszczyźnie, członek Oddziału Partyzanckiego „Zenona”, dowódca Oddziału Samoobrony Ruchu Oporu Armii Krajowej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie Bronisława i Marianny z d. Zaczek[1]. Podczas kampanii wrześniowej wraz z ojcem, który był komendantem Policji Państwowej w Jarczowie dotarł do Łucka gdzie dostał się do niewoli sowieckiej. Zwolniony z niewoli w październiku 1939. 9 lutego zaprzysiężony w szeregach ZWZ pod pseudonimem „Jarach”[1]. Od końca 1940[1] rozpoczął walkę w Związku Odwetu na Zamojszczyźnie[2]. Następnie działał w oddziale pod dowództwem cichociemnego por. Mariana Gołębiewskiego. Na początku roku 1943 walczył w oddziale bojowym pod dowództwem Aleksandra Goldbiaka ps. „Zimny”. Następnie, w maju 1943, objął dowodzenie nad własnym oddziałem dywersji, na terenie II Regionu Armii Krajowej Biała Podlaska[3]. Brał udział m.in. w akcjach ataku na niemiecki pociąg wojskowy (1942), wysadzeniem mostu kolejowego pod Uhnowem[1]. Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty AK[1].
Uczestniczył w akcji „Burza”, w ramach której jego pluton miał za zadanie, razem z żołnierzami Armii Czerwonej, zdobyć Międzyrzec Podlaski[2]. „W ramach „Burzy” jego oddział został skierowany do oddziałów 34 pułku piechoty AK i brał udział m.in. w walkach z żandarmerią niemiecką pod Ossówką, pod Wygodą, pod Turowem, oraz w wydobyciu rakiety V-2, w akcjach likwidacyjnych, w zasadzie pod Łomazami, w walce pod Kozłami i Janówką, w walkach o Międzyrzec Podlaski”[1].
Po rozwiązaniu 34 pułku piechoty AK został współorganizatorem Ruchu Oporu AK, przekształconego następnie w Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość[1]. W Oddziale Partyzanckim „Zenona” był dowódcą drużyny minerskiej, a następnie plutonu minerskiego. Dołączył do formacji 31 marca 1944 roku razem z oddziałem liczącym 19 osób[3].
W czasie służby w Oddziale Partyzanckim „Zenona” Robert Domański „Jarach” dowodził m.in. dwiema akcjami odbicia więźniów. Na rozkaz, miał za zadanie odbić por. Aleksandra Wereszko ps. „Roch”[4]. 6 października 1944 roku razem z 8 żołnierzami z oddziału dokonał udanego odbicia więźniów z więzienia w Białej Podlaskiej. W akcję zaangażowani byli także pracujący w więzieniu: Tadeusz Barczyński ps. „Baśka” oraz Antoni Samocia ps. „Enka”. Do więzienia została przyniesiona paczka o wymiarach, które nie mieściły się w okienku bramy, co zmusiło strażnika do jej otwarcia. Tadeusz Barczyński ps. „Baśka” oddał strzał w powietrze, nad wdzierającymi się na dziedziniec żołnierzami, pod przewodnictwem „Jaracha”. By odsunąć od siebie podejrzenia współpracy z podziemiem, postrzelił się w rękę[5].
Z nocy 8 na 9 marca 1945 roku pod dowództwem Roberta Domańskiego dokonano drugiej akcji odbicia więźniów z więzienia w Białej Podlaskiej, zakończonej powodzeniem. Udało się uwolnić aż 106 więźniów[6].
W styczniu 1945 Robert Domański otrzymał rozkaz utworzenia Oddziału Samoobrony Ruchu Oporu Armii Krajowej. Formacja działała do października 1945 roku. Jej szeregi w szczytowym momencie, w kwietniu 1945 roku, liczyły aż 140 osób. Byli to większości żołnierze Armii Krajowej z Kresów Wschodnich. Oddział składał się z pięciu plutonów piechoty podzielonych na drużyny. Każdy pluton posiadał sekcję przeciwpancerną. Od momentu utworzenia Oddziału Samoobrony ROAK, Robert Domański zaczął posługiwać się pseudonimem „Florian[7].
Oddział Samoobrony ROAK pod dowództwem Roberta Domańskiego przeprowadził szereg akcji dywersyjnych m.in. 9 marca 1945 uwolniono z więzienia w Białej Podlaskiej kolejnych 103 więźniów, 11 marca dokonano rozbrojenia milicjantów na posterunku Cieleśnica czy 19 marca rozbito posterunek milicji w Konstantynowie[8].
W 1945 Oddział Samoobrony Ruchu Oporu Armii Krajowej został zdemobilizowany. Domański starał się zapewnić swoim żołnierzom środki finansowe, które pozwoliły im zacząć nowe życie[9].
Po rozwiązaniu Oddziału Samoobrony ROAK Domański sympatyzował ze Zrzeszeniem Wolność i Niezawisłość. W 1947 ujawnił się w Warszawie. Jesienią tego roku został, wraz z małżonką aresztowany. Po wyjściu na wolność, które nastąpiło w Święta Bożego Narodzenia, przeniósł się[a] do Gdańska. Z powodu niezgody na współpracę z Urzędem Bezpieczeństwa został uznany za „element niepewny” i zmuszony opuścić miasto. Na nowe miejsce zamieszkania wybrał Nową Hutę, gdzie mieszkał do śmierci w 1995 roku[9].
Decyzją Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 maja 2021 r. 3 Bialski Batalion Lekkiej Piechoty otrzymał imię por. Roberta Domańskiego ps. „Florian”[10].
Życie rodzinne[edytuj | edytuj kod]
Żonaty z Zofią z d. Skarżyńska. Mieli dwóch synów: Leszka Jacka (ur. 1949) i Przemysława Leszka (ur. 1959)[1].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[1]
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie[1]
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami[1]
- Krzyż Armii Krajowej[1]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Polak (red.) 1999 ↓, s. 23 podaje że został w kwietniu 1953 wysiedlony.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Polak (red.) 1999 ↓, s. 23.
- ↑ a b M. Bechta, W matni: Z dziejów podziemia niepodległościowego na Podlasiu w latach 1939–1956, Biała Podlaska, 2008, s. 188.
- ↑ a b S. Kordaczuk, Podlaskim szlakiem oddziału partyzanckiego „Zenona”, Siedlce 2007, s. 176.
- ↑ M. Bechta, Oddział Samoobrony ROAK Obwodu Biała Podlaska i Inspektoratu Rejonowego „Północ” por. Roberta Domańskiego („Jarach”, „Florian”), w: Radzyński Rocznik Humanistyczny, tom 2, 2002, s. 195.
- ↑ S. Kordaczuk, Podlaskim szlakiem oddziału partyzanckiego „Zenona”, Siedlce 2007, s. 35.
- ↑ S. Kordaczuk, Podlaskim szlakiem oddziału partyzanckiego „Zenona”, Siedlce 2007, s. 35–36.
- ↑ M. Bechta, Oddział Samoobrony ROAK Obwodu Biała Podlaska i Inspektoratu Rejonowego „Północ” por. Roberta Domańskiego („Jarach”, „Florian”), w: Radzyński Rocznik Humanistyczny, tom 2, 2002, s. 196.
- ↑ M. Bechta, Oddział Samoobrony ROAK Obwodu Biała Podlaska i Inspektoratu Rejonowego „Północ” por. Roberta Domańskiego („Jarach”, „Florian”), w: Radzyński Rocznik Humanistyczny, tom 2, 2002, s. 197.
- ↑ a b Z. Smółko, Żołnierska historia z happy endem: Robert Domański „Jarach” „Florian” – Wyklęty, który nie dał się zabić, w: We wspólnota dostępne żołnierska historia z happy-endem.
- ↑ Damian Stanula, Oficer Prasowy 2 Lubelskiej Brygady Obrony Terytorialnej, Porucznik Robert Domański ps. „Florian” patronem bialskich Terytorialsów [online], Biała24 – www.bp24.pl, 1 czerwca 2021 [dostęp 2021-07-13] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- M. Bechta, Oddział Samoobrony ROAK Obwodu Biała Podlaska i Inspektoratu Rejonowego „Północ” por. Roberta Domańskiego(„Jarach”, „Florian”) w: Radzyński Rocznik Humanistyczny, tom 2, 2002.
- M.Bechta, W matni: Z dziejów podziemia niepodległościowego na Podlasiu w latach 1939–1956, Biała Podlaska, 2008.
- S. Kordaczuk, Podlaskim szlakiem oddziału partyzanckiego „Zenona”, Siedlce, 2007.
- Z. Smółko, Żołnierska historia z happy endem: Robert Domański „Jarach” „Florian” – Wyklęty, który nie dał się zabić, w: We wspólnota dostępne: żołnierska historia z happy-endem
- Bogusław Polak (red.): Konspiracja 1939–1945, część 1 (redakcja naukowa Bogusław Polak). T. V. Koszalin: Wyd. Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.