Rządz (jezioro)
Położenie | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowości nadbrzeżne | |
Region | |
Wysokość lustra |
17,6 m n.p.m. |
Morfometria | |
Powierzchnia |
0,14 km² |
Wymiary • max długość • max szerokość |
|
Głębokość • maksymalna |
|
Hydrologia | |
Rzeki zasilające | |
Rzeki wypływające | |
Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Grudziądza | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |
53°26′27,3408″N 18°42′24,5448″E/53,440928 18,706818 |
Rządz, Jezioro Rządzkie[1] (niem. Rensensee, Reussensee[1], Rondsenersee[2]) – jezioro starorzeczne[3] w Polsce, położone w województwie kujawsko-pomorskim, w granicach administracyjnych Grudziądza, w dzielnicy Rządz, nieopodal osiedla Dębowe Wzgórze.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Jezioro Rządz, podobnie jak sąsiednie Jezioro Rudnickie Małe, powstało na skutek zmiany koryta Wisły[3].
W przeszłości jezioro było o wiele rozleglejsze niż obecnie. Przed kilkunastu laty sięgało ono 32,5 hektarów. Dawne kroniki opisują jezioro Rządz jako długie i wąskie. Od Wisły oddzielał je tylko wąski przesmyk. Z biegiem czasu, w wyniku obwałowania Wisły, jego północna część została odcięta. Obecnie jest to jezioro zanikające[3].
Jezioro Rządz jest połączone z rzeczką Rudniczanką, wypływającą z jeziora Rudnickiego Wielkiego[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]15 czerwca 1243 nad jeziorem Rządz miała miejsce bitwa między księciem pomorskim Świętopełkiem II i Prusami a Zakonem Krzyżackim[4]. W tym samym czasie trwało pierwsze powstanie plemion pruskich przeciwko Krzyżakom. Wojska pruskie po udanym wypadzie na południowe tereny ziemi chełmińskiej wracały szlakiem wzdłuż Wisły. Powiadomieni o tym Krzyżacy postanowili przygotować zasadzkę przy przesmyku oddzielającym jezioro Rządz od łachy Wiślanej, która im się nie powiodła[3].
Bitwa zakończyła całkowitą klęską Krzyżaków ze Starogrodu[4]. Według „Rocznika franciszkańskiego” po stronie Zakonu zginęło 1 200 ludzi, natomiast z 400 rycerzy ocalało tylko 10. W bitwie polegli także dwaj dostojnicy krzyżaccy: Dietrich von Bernheim i Berlewin von Freiberg[3].
W czasach późniejszych jezioro i założony przy nim folwark stanowiły własność komturii grudziądzkiej. Od 1466 roku jezioro Rządz stanowiło własność starostwa grudziądzkiego[3].
W celu uniknięcia cofki, w 1902 roku wybudowano stację pomp przy jeziorze, która po modernizacji w 1967 działa do dziś. W 1954 roku jezioro zostało włączono w granice miasta[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Bitwa nad Jeziorem Rządzkim [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2023-08-27] (pol.).
- ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2023-06-30] .
- ↑ a b c d e f g h Jezioro Rządz to dziś już tylko bajorko [online], Nowości Dziennik Toruński, 17 stycznia 2009 [dostęp 2023-06-30] (pol.).
- ↑ a b Bitwa nad Jeziorem Rządzkim: przyczynek do dziejów pierwszego powstania pruskiego i wojny Świętopełka z zakonem krzyżackim. W: Tomasz Jasiński: Roczniki Historyczne, R. 62, 1996; streszczenie w jęz. niemieckim. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1996.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zbigniew Otremba, Miejscowości powiatu grudziądzkiego, Gdańsk: wyd. Regnum, 2002, ISBN 83-907707-7-6, OCLC 830373351 .
- Zbigniew Otremba, Kronika powiatu grudziądzkiego, Gdańsk: wyd. Regnum, 2001, ISBN 83-907707-6-8, OCLC 830304100 .