Rządz (jezioro)
| |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
17,6 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
0,14 km² |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • maksymalna |
|
| Hydrologia | |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Grudziądza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°26′27,3408″N 18°42′24,5448″E/53,440928 18,706818
| |
Rządz, Jezioro Rządzkie[1] (niem. Rensensee, Reussensee[1], Rondsenersee[2]) – jezioro starorzeczne[3] w Polsce, położone w województwie kujawsko-pomorskim, w granicach administracyjnych Grudziądza, w dzielnicy Rządz, nieopodal osiedla Dębowe Wzgórze.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jezioro Rządz, podobnie jak sąsiednie Jezioro Rudnickie Małe, powstało na skutek zmiany koryta Wisły[3].
W przeszłości jezioro było o wiele rozleglejsze niż obecnie. Przed kilkunastu laty sięgało ono 32,5 hektarów. Dawne kroniki opisują jezioro Rządz jako długie i wąskie. Od Wisły oddzielał je tylko wąski przesmyk. Z biegiem czasu, w wyniku obwałowania Wisły, jego północna część została odcięta. Obecnie jest to jezioro zanikające[3].
Jezioro Rządz jest połączone z rzeczką Rudniczanką, wypływającą z jeziora Rudnickiego Wielkiego[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
15 czerwca 1243 nad jeziorem Rządz miała miejsce bitwa między księciem pomorskim Świętopełkiem II i Prusami a Zakonem Krzyżackim[4]. W tym samym czasie trwało pierwsze powstanie plemion pruskich przeciwko Krzyżakom. Wojska pruskie po udanym wypadzie na południowe tereny ziemi chełmińskiej wracały szlakiem wzdłuż Wisły. Powiadomieni o tym Krzyżacy postanowili przygotować zasadzkę przy przesmyku oddzielającym jezioro Rządz od łachy Wiślanej, która im się nie powiodła[3].
Bitwa zakończyła całkowitą klęską Krzyżaków ze Starogrodu[4]. Według „Rocznika franciszkańskiego” po stronie Zakonu zginęło 1 200 ludzi, natomiast z 400 rycerzy ocalało tylko 10. W bitwie polegli także dwaj dostojnicy krzyżaccy: Dietrich von Bernheim i Berlewin von Freiberg[3].
W czasach późniejszych jezioro i założony przy nim folwark stanowiły własność komturii grudziądzkiej. Od 1466 roku jezioro Rządz stanowiło własność starostwa grudziądzkiego[3].
W celu uniknięcia cofki, w 1902 roku wybudowano stację pomp przy jeziorze, która po modernizacji w 1967 działa do dziś. W 1954 roku jezioro zostało włączono w granice miasta[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Bitwa nad Jeziorem Rządzkim [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2023-08-27] (pol.).
- ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2023-06-30].
- ↑ a b c d e f g h Jezioro Rządz to dziś już tylko bajorko [online], Nowości Dziennik Toruński, 17 stycznia 2009 [dostęp 2023-06-30] (pol.).
- ↑ a b Bitwa nad Jeziorem Rządzkim: przyczynek do dziejów pierwszego powstania pruskiego i wojny Świętopełka z zakonem krzyżackim. W: Tomasz Jasiński: Roczniki Historyczne, R. 62, 1996; streszczenie w jęz. niemieckim. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1996.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zbigniew Otremba, Miejscowości powiatu grudziądzkiego, Gdańsk: wyd. Regnum, 2002, ISBN 83-907707-7-6, OCLC 830373351.
- Zbigniew Otremba, Kronika powiatu grudziądzkiego, Gdańsk: wyd. Regnum, 2001, ISBN 83-907707-6-8, OCLC 830304100.