Sakalawa

Kobieta pochodząca z plemienia Sakalawa

Sakalawa (malg. Sakalava) – jedna z 18 grup etnicznych zamieszkujących Madagaskar. Populacja ludu szacowana jest na około 1,4 miliona osób. Zamieszkują głównie zachodnie wybrzeże wyspy, od Toliara na południu po Sambirano na północy.

Etymologia nazwy

Pochodzenie nazwy Sakalava nie jest jednoznacznie wyjaśnione. Jedna z koncepcji zakłada tłumaczenie ze współczesnego języka malgaskiego, czyli języka urzędowego Madagaskaru, jako „ludzie z długich dolin“. Teorię podważa jednak fakt, że zachodnie wybrzeże wyspy cechują niewielkie różnice wysokości względnych. Inna mówi, że słowo prawdopodobnie pochodzi z języka arabskiego – saqaliba, które z kolei wywodzi się od łacińskiego esclavus, czyli niewolnik.

Pochodzenie

Mężczyzna z ludu Sakalawa grający na Kayamba

Sakalawa są prawdopodobnie potomkami imigrantów z różnych stron świata, głównie Bliskiego Wschodu (Arabowie i Persowie), Afryki kontynentalnej (Bantu), Indii i Indonezji oraz Portugalii, którzy przybyli na Madagaskar w XVII wieku. Zintegrowali się oni z mieszkającymi na wyspie ludami Vezo (dominującymi na zachodnim wybrzeżu) i Vazimba (zasiedlającymi tereny wewnątrz). Z czasem różnice kulturowe zaczęły doprowadzać do licznych walk o władzę. W zachodniej części wyspy utworzyły się wielkie królestwa: Antakarana, Boina, Menabe i Vezo. Na przełomie XVIII i XIX wieku, za panowania Ravahiny, ludy Sakalawa zostały zjednoczone.

Terytorium

Sakalawa zamieszkują głównie zachodnie wybrzeże Madagaskaru, nad Kanałem Mozambickim, od miasta Toliara na południu po rzekę Sambirano na północy. Część ich terytorium znajduje się w granicach Parku Narodowego Kirindy Mitea. Obszar Sakalawów, analizując wyspę pod względem geograficznego zasięgu grup etnicznych, sąsiaduje z terytoriami ludów: Antandroy, Bara i Merina.

Historia

Przekaz zakłada, że pierwszym władcą ludu był Andriamisara, który zdobył władzę w bratobójczej walce. Po Andriamisarze władzę w państwie objął jego syn Andriandahifotsi, który prowadził ekspansję terytorialną. Podbił obszary położone na północ od Bengi (ówczesnej stolicy) – po Manambolo i na wschód – po Midongy. Samo państwo Andriandahifotsi nazywano wówczas Menabe. Wprowadził liczne zwyczaje, dotyczące traktowania osoby władcy, m.in. uznanie jego boskości i kult zmarłych panujących. Ustanowił również pośmiertne imiona, zaczynające się od Andria i kończące się na -arivo. Po śmierci Andriandahifotsi w 1685 roku w Menabe ponownie rozgorzała walka o władzę. Zwycięstwo odniósł jego syn Trimanongarivo. Podobnie jak ojciec zdobył przywództwo w bratobójczym pojedynku. Pokonany wówczas Tsimanata uciekł na północ, gdzie założył własne państwo Boina, podbijając Sandangoatsi, Manandabo oraz Antalaotes. Rozbicie terytorialne znacznie osłabiało Sakalawów, jednak na przełomie XVIII i XIX wieku ludy zostały zjednoczone. Stało się to możliwe dzięki panowaniu Ravahiny, która nawiązała współpracę z władcą jeszcze słabszego od Sakalawów państwa Imerina, Andrianampoinimerinem.

Kultura

Kultura Sakalawów ukształtowała się pod wpływem innych kultur afrykańskich. Silnie rozwinięty jest kult zmarłych. Kawałki kości uważane są za przedmioty magiczne. Grobowce budowane są głównie z drewna i często ozdabiane są drewnianymi figurkami, które mają erotyczny charakter. Co dziesięć lat Sakalawa masowo czczą swoich przodków. Gromadzą się w Belo, nad brzegiem rzeki Tsiribihina. Święto to nazywa się Fitampoha. Podczas tej ceremonii szczególną uwagę skupiają się na oddaniu czci duchom pierwszych władców, zwłaszcza Andrianahifotsy i Andriamandisoarivo. Społeczeństwo Sakalawów cechuje podział na warstwy wyższą i niższą (lud i potomkowie niewolników).

• 
  Figurki pochodzące z Musée du quai Branly
• 
  Figurka pochodząca z Tropenmuseum w Holandii
• 
  Figurki pochodzące z Luwru
• 
  Rzeźbiony element dekoracyjny przedstawiający krokodyla, znajdujący się w Luwrze
• 
  Figurka pochodząca z Tropenmuseum
• 
  Drzwi z rzeźbionym krokodyla, wystawione na Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 roku

Zobacz też

• Historia Madagaskaru > Państwa Sakalawa