Kolczakówka szorstka
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
sarniak szorstki |
| Nazwa systematyczna | |
| {{{nazwa łacińska}}} (Fr.) P. Karst Revue mycol., Toulouse 3(no. 9): 20 (1881) | |
Sarniak szorstki, sarniak gorzki (Sarcodon scabrosus (Fr.) P.Karst.) – gatunek grzybów z rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Sarcodon, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1836 r. Elias Fries nadając mu nazwę Hydnum scabrosum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1836 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Sarcodon[1].
- Hydnum scabrosum Fr. 1836)
- Phaeodon scabrosus (Fr.) Henn. 1898
- Sarcodon scabrosus (Fr.) P. Karst. 1881 var. scabrosus
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3], wcześniej B. Gumińska i W. Wojewoda opisywali ten gatunek pod nazwą sarniak gorzki[4].
Morfologia
średnica 3-10 cm, kształt nieregularnie kolisty. Powierzchnia początkowo filcowata, brudnożółta, później czerwonobrunatna, purpurowobrunatna i pokryta ciemniejszymi łuskami. W centrum kapelusza są one grube, przy brzegu drobne i przylegające[5]
Tylko nieznacznie zbiegające na trzon, początkowo jasnoszare, później purpurowobrązowe z białawym szczytem[5].
Długość do 10 cm, grubość do 3,5 cm, kształt walcowaty lub zwężający się ku podstawie. Powierzchnia podłużnie drobno łuseczkowata, o barwie od brązowej do ciemnobrązowej, z podstawą szarozieloną, niebieskawozieloną, pokrytą białawą grzybnią[5].
Szarawy, nieco różowawy, o gorzkawym i cierpkim smaku i niezbyt przyjemnym zapachu. U podstawy trzonu miąższ znacznie ciemniejszy, zielonawy do czarnozielonego.
Brązowawe, nieregularnie guzkowate
Występowanie i siedlisko
Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[6]. Jest rzadki i w wielu krajach Europy znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych. W Polsce jego rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W opracowaniach naukowych znany jest z nielicznych tylko stanowisk (dwa do 2003 r.)[3].W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7].
Rośnie w lasach liściastych i mieszanych, pojedynczo lub w grupach od sierpnia do października, często pod dębami lub bukami.
Gatunki podobne
- sarniak dachówkowaty (Sarcodon imbricatus), który rośnie w lasach iglastych, a podstawa trzonu nie ma zielonkawej barwy. Na środku kapelusza ma większe i silniej odstające łuski[8].
- sarniak fiołkowy (Sarcodon joeides) również jest brązowawy, ale jego miąższ jest liliowy i stopniowo zmienia barwę na fioletową[8].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-12-02].
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-12-12]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Na grzyby. Sarniak szorstki. [dostęp 2015-12-12].
- ↑ Discover Life. [dostęp 2015-12-05]. (ang.).
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów
- ↑ a b Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.